Hukukun antropolojik kaynakları: İlkel toplumlarda toplumsal çatışma ve çatışmanın çözülmesinde ilkel hukuk

Abstract

Çalışmada, kurucusu ve koruyucusu olarak çok karmaşık bir yapının çimentosu görevini yerine getiren hukukun, nasıl ortaya çıktığı ve günümüzdeki konumuna nasıl ulaştığı sorusuna, basit toplumların penceresinden bakarak cevaplar üretilmeye çalışılmıştır. Adet olduğu üzere her çalışma, çalışılan kavramın etimoloj isiyle işe başlarken, biz hukukun oluşumundan yapısal bağlantılarına kadar tüm süreci, etnoloji verileri ışığı altında incelemeyi tercih ettik. Böylece etnolojiyi, bir nevi hukukun etimolojisi olarak kullanmış olduk. Tüketici bir çalışmanın neredeyse imkansız hale geldiği günümüzde, amaçlara ulaşabilmek için Türkçe kaynakların tamamına yakın bir kısmı taranmıştır. Doyurucu ve kuşatıcı olması için yalnızca antropoloji değil psikoloji, felsefe, psikiyatri, hukuk sosyolojisi ve hukuk felsefesi eserlerine de müracaat edilmiştir. İngilizce literatürde ise özellikle hukuk antropolojisi üzerine odaklanılmış ve özgünlük adına uzun alıntılardan kaçınılmıştır. Günümüzdeki yapısının anlaşılabilmesi, büyük oranda köken ve yapısal bağlantıların açığa çıkarılmasına bağlı olan hukukun, en basit toplumlardan başlayarak gözlemlenmesi çalışmanın ana gövdesini oluşturur. Tez, soyut ve evrensel bir hukuk kavramının, yapısal ilişkiler nedeniyle imkansız olması gerçeğinden hareketle, hukuku, toplumsal çıkarların etrafında şekillenen yerel bir kavram olarak kurgulamıştır. Hukukla çıkar arasında kurulan doğrudan bağları görmek için, gözlerimizi ilkel topluma çevirdiğimizde, akrabalık yapısıyla karşılaşırız. Bu toplumlarda akrabalık, yalnızca doğrudan çıkar ilişkilerine işaret eden ve mal mübadelesinin hangi şartlarda yapılacağını gösteren karşılıklılık ilkesinin belirleyicisi değildir. Hırsızlıktan, cinayete kadar tüm suçlarda, hangi hukuk kuralının uygulanacağı sorusu akrabalık yapısı bilinmeden cevaplandırılamaz. Kuralların, kişiden kişiye farklılaşması sonucunu doğuran bu izafilik, hukukun akrabalık yapısına bağlı bir değişken olmasının sonucudur. Bu noktada iki ayrı hususun bilinmesinde yarar vardır: ilki akrabalığın, kan bağına dayanan nesnel bir gerçekliğe tekabül etmemesi, diğeri de ilkel zihnin, akrabalık yapışım, çıkarların gerçekleştirilmesinde bir araç olarak kullanması gerçeğidir. Buradan, hukukun belirleyicisi olan akrabalığın, çıkar dışında nesnel bir temeli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma, hukukun, yalnızca siyasi ve toplumsal yapıyla değil, özellikle ahlak, inançlar ve mitolojiyle de bağlantılı olduğunu göstermiştir. III

In this study, it is aimed to come to conclusions, by looking into the subject from the frame of the primitive societies, about how the law, which is like the cement of a very complex structure as the founder and protective element of the structure, come out and reached its present position. As it became as a tradition, every study starts with the etymology of the studied subject, we aimed to examine the period of the law between its origin and its structural connection under the light of ethnology. By this way, we make use of ethnology as the etymology of the law. So as to reach the determined targets, most of the Turkish sources have been combed. In order to make a more satisfying and effective study, not only sources of anthropology, but also sources of psychology, philosophy, psychiatry, sociology of law and philosophy of law have been combed. In the english literature, especially the main focus was on the anthropology of law, and so as to constitute a original study, we avoid especially long quotations. The main body of this study is the observation of the law, whose structure can be more clearly understood by researching its origin and its structural connections, starting from the primitive societies. This thesis, has accepted the law as the local concept which existed with the social interest, considering that the abstract and universal law is impossible due to its structural relations. If we want to see the connection between the law and social interest, we can see the kinship structure considering the primitive societies. In these societies, kin are not based on the interest and reciprocity principle which shows, under which circumstances goods exchange can happen. Also, the kinship structure can not be understood by not knowing clearly which law would be executed towards all kinds of crimes including theft, murder,...etc. The relativity which is a result of the differentiation of the rules between different people, is also a result of the law being variable due to kinship concept. At this point, it is useful to realize the two different matter: First, relationship is not only the biological matter that can be explained by only the blood connection; Second, the primitive mentality makes use of the relationship based on social benefits. From this on, kinship, as the main determination element of law, is mainly based on social benefits. This study shows that, law, is not only connected with the political and social structures, but also with especially ethical values, beliefs and mithological issues.. IV