Denetim komitesi ve Türkiye uygulaması

Abstract

Anglo Sakson ülkelerinde mülkiyet sahibi ile şirket yönetimi birbirinden ayrılmıştır. Yönetimin şirket varlıkları üzerinde kontrol gücü yüksektir. Bunun için şirket yönetimini hissedarlar adına denetleyen, onların şirket bünyesindeki temsilcisi ve yönetim kuruluna yardımcı bir organ olarak `denetim komitesi` oluşturulmuştur. Kıta Avrapası'nda geçerli olan ikili kurul sistemi'nde ise yönetim ve denetim faaliyetleri birbirinden ayrılmıştır. Denetim kurulu ve yönetim kurulu olmak üzere iki organ bulunmaktadır. Denetim kurulu şirket yönetimini gözetmek ve denetlemekle görevlidir. Bu özellik nedeniyle ikili sistemde `denetim komitesi` uygulaması yaygın değildir. Uzun yıllardan beri ABD, İngiltere ve Kanada'da şirket bünyesinde yer alan denetim komitesi artan bir şekilde tüm dünyada uygulama alam bulmaktadır. Denetim komitesi uygulamasının başlangıcı kabul edilen 1940 yılından bugüne kadar yaşanan çeşitli gelişmeler sonucunda denetim komitesine ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Komitenin oluşumuna öncülük eden temel düzenlemeler: McKesson Robbins Olayı, Cohen Komisyonu Raporu, Treadway Raporu, COSO Raporu, Cadbury Komitesi Raporu, Public Oversight Board Raporu, Blue Ribbon Komiteleri Önerileri ve Sarbanes Oxley Yasası'dır. İlgili düzenlemeler çerçevesinde değerlendirildiğinde denetim komitesi; düzenli olarak toplantı yapan, görev ve sorumluluklarını belirli bir yönetmelik çerçevesinde yerine getiren, şirket yönetiminden bağımsız, muhasebe ve finansman konusunda uzman, en az üç üyeden oluşmalıdır. Türkiye'de bazı büyük şirketlerde eskiden beri denetim komitesi uygulaması olmakla birlikte, genel olarak uygulama 2003 yılında başlamıştır. Denetim komitesinin Türkiye uygulamasına yönelik yapılan araştırmaya göre, borsada işlem gören şirketlerin büyük çoğunluğu denetim komitesini yasal zorunluluk nedeniyle kurmuştur. Kurumsal yönetim anlayışının sağlanması ve hissedarların haklarının korunması sürecinde önemli bir işlev üstlenen `denetim komitesi` mevcut durumuyla kendinden beklenen faydayı sağlamaktan uzak gözükmektedir. m

In Anglo Saxon countries, ownership and corporation management separated from each other. Power of the management on the assest of the corporation is high. Therefore, an audit committee association which is a proxy of shareholders at the corporation and assistant of management association and audits corporation management instead of shareholders was formed. In the Two-Tier board system which is valid in Continental European, management and auditing are separated from each other. There are two associations which are called supervision board and management board. Supervision board is charge with supervising corporation management. For this reason, in the Two- Tier system, there is not implementation of audit committee. For long years in USA, England and Canada, audit committees of corporation which are positioned whitin the companies, find implementation fields in all over the world with an increasing state. Since 1940 which is accepted as beginning of auditing committee to these days, arrangements were made because of the various developments in the committee. Basic arrangements that pioneered to the formation of audit committee: McKesson and Robbins Case, Treadway Report, COSO Report, Cadbury Committee Report, Public Oversight Board Report, Recommendation of the Blue Ribbon Committee and Sarbanes Oxley Act. When audit committee was evaluated with new arrangements; audit committee must consists of three persons who are independent from corporation management, meet regularly, do their tasks and fulfill their responsibilities according to the certain regulation and specialists on financial subject. In addition to an auditing implementations in some developed corporations in Turkey since the past, in general; implementation began in 2003. According to the audit committee's Turkey implementation research, most of the corporations which are in operation at the stock exchange, established audit committees because of legal obligatory. Audit committee that took on an important function in the process of providing institutional management perceptiveness and saving the rights of shareholders, seems distant from providing the use which is expected from it with its current situation. iv