Nüfus arazi tahrir defterlerine göre XV ve XVI yüzyıllarda Bosna livâsının sosyal ve ekonomik yapısı

Abstract

Çalışmamızda, XV ve XVI. yüzyıllarda Bosna livasının ekonomik ve sosyal yapışım, nüfus ve arazi sayımlarındaki veriler yardımı ile aydınlatmaya çalıştık. Bosna livasında çiftlik tipi yerleşim yerlerinin, XVI. yüzyıldan itibaren kırsal kesimde giderek arttığı görülmektedir. Bu çiftliklerin serbest olarak miras yolu ile intikali, bir sınırlama olmaksızın alınıp satılabilmesi ve kadınların toprak tasarruf etmesi, Osmanlı devletinin bölge halkına tanımış olduğu en önemli ekonomik imtiyazlardır. Şehir halkı dericilik, tekstil, gıda mamulleri ve alet imali ile ilgili iş kollarında ihtisaslaşmıştır. Şehirlerde cami, imaret, zaviye gibi vakıf müesseseleri inşa edilmiş ve mahalleler bu yapıların etrafında kurulmuştur. XVI. asırda nüfusun şehirleşme oram artış eğilimindedir. Şehirlerde oldukça canlı pazarlar bulunmaktadır. Hububat, meyve ve bostan mahsulleri liva genelindeki her bölgede üretilmektedir. Hayvancılık sektöründe ise koyun yetiştiriciliği ön plandadır. Sava nehrindeki iskelelerde Venedik'le dış ticaret yapılıyordu. Bölgede gümüş, kurşun, demir, bakır, kömür madenleri bulunmakta idi. XVI. yüzyılda yeni fetihlerin getirdiği ekonomik yükün azaltılması için merkezi hazinenin gelirlerinin arttırılması amacı ile gelirlerin bölüşümünde tımar yerine hâs ve zeametlere ağırlık verildiği görülmektedir.

In this study, I discussed the economic and social structure of Bosnia by the help of the documents and information about population and land surveys. It is shown that since the beginning of the 16th century chiftliks have increased. The transfer of these farms by inheritance and their selling and buying without any restriction and women's having land is the most important privilege of the Ottoman state to the public of the region. The public of the city became expert about leather trade, textile, food production and tool production. In the cities charitable establishments, mosques and charity building were built and accomodation districts were placed around these buildings. In the 16th century the rate of population in the cities increased. There are very active markets in the cities. Cereals, fruits and melons were cultivated in every region of the city. Sheep was the main animal in stockbreeding. In the ports of Sava river there was trade with Venice. In the region there were silver, lead, copper and coal mines. In order to decrease the economic problems because of the new conquest in the 16th century and to increase the income of the central treasury has and zeamet became more important than tımar. HI