Kısa vadeli sermaye hareketlerinin ekonomik kriz etkisi: 1990-2004 yılları Türkiye uygulaması

Abstract

Küreselleşmenin etkisiyle, sermaye, ulusal sınırlar dışına çıkarak, sermayeninaz bulunduğu ve getirisinin yüksek olduğu ekonomilere yönelmiştir. Sermaye,uluslar arası hareketinde çoğunlukla, dünya konjonktürünün de etkisiyle (ekonomikkrizler, ülke risklilikleri v.b.) kısa vadeli sermaye formunda hareket etmektedir.Sıcak para olarak da isimlendirilen kısa vadeli sermaye fonları, faiz arbitrajıgüdüsüyle, yüksek getiri olanaklarının olduğu gelişmekte olan ülkelereyönelmektedir. Gelişmekte olan ülkeler de bu fonları, hem kıt olan sermayeyeihtiyaçlarından dolayı hem de ödemeler bilançosu açıklarını kapatmakta kullanmakiçin istemektedirler. Gelişmekte olan ülkeler böylelikle, ucuz dış kaynak (ucuz vekolay finansman olanağı) sağlamış olmaktadırlar. Oysa kısa vadeli sermayehareketlerinin tersine dönmesi durumunda, ani olarak ödemeler bilançosudengesizlikleri (cari işlemler dengesi açığı) ile karşılaşıldığı gibi, para ve bankakrizleri de baş göstererek ekonomik kriz yaşanmaktadır.Türkiye, yükselen piyasa ekonomileri olarak adlandırılan gelişmekte olan birülke olarak, kısa vadeli sermaye hareketlerinin ekonomik kriz etkileriylekarşılaşmaktadır. Yapılan bu çalışmada, 1990 sonrasında kısa vadeli spekülatiffonların, ekonomik kriz etkileri saptanmıştır. Kısa vadeli sermaye hareketleri,portföy yatırımları ve net hata noksan değişkenlerindeki şoklar (etkiler), Gayri SafiMilli Hasıla'da önemli tepkilere sebep olmakta ve böylelikle ekonomik resesyonlaryaşanmaktadır. Bu yüzden, kısa vadeli sermaye hareketlerinin volatilitesiniazaltacak, bu fonların spekülatif alanlardan, reel ekonomiye kaydırılmasınısağlayacak önlemlere (?Tobin Vergisi? v.b.) ihtiyaç bulunmaktadır. Ancak bu sayedeekonomi politikaları etkinlik kazanacak ve makro ekonomik değişkenlerde iyileşmesağlanabilecektir.

With the effect of globalization, capital has spread out the national borders bydirecting its way towards the economies which lack adequate capital and have higherprofits. In its international flow, the capital has been seen in the form of short-termcapital by the effect of world conjuncture (crisis, country risks, etc.). Short-termcapital funds, named as ?Hot Money? as well, have been running into the developingcountries which have higher profit advantages by the motive of interest arbitrage.Developing countries have demanded these funds due to the fact that they needcapital which they lack and to compensate their balance of payment deficits. Thus,developing countries have managed to obtain cheap foreign resources such as cheapand easy financing resources. However, a sudden imbalance of payment likecurrency deficits may occur in the case of an opposite change in short-term capitalflows. Hence, money and bank crises will break out and this will lead to economiccrisis.Turkey as a developing country has confronted with the effects of economiccrisis of short-term capital flows. In this study, the effects of economic crisis ofshort-term speculative funds after 1990s have been identified. Short-term capitalflows, portfolio investment and effects in net errors and omission variables lead toimportant reactions in Gross National Product. Therefore, economic recessions havebeen experienced. As a result of this, some measures (Tobin Tax etc.) need to betaken to reduce the volatility of short-term flows and to transfer these funds fromspeculative areas to real economy.