Aşçı Dede Halil İbrahim Efendi`nin Fars dili ve gramerine dair çalışmaları

Abstract

Bu çalısma, Osmanlı askerî bürokrasisinde çesitli görevler alan ve zaman içindetasavvufla tanısarak Mevleviliğe gönül veren Asçı ?brahim Dede'nin, ?smail HakkıBursevî'nin ?Rûhul-beyân? adlı tefsirindeki Farsça metinlerin Türkçe'yetercümesinden olusan ?Tercüme'tül-Fârisiyye fî Tefsîri'l-Hakkıye? adlı eserinin soncildinde ?Kavâ`idü'l- Fârisiyye? adıyla kaleme aldığı Farsça gramer çalısmasınınaktarılmasıdır.Osmanlı'da sosyal ve edebî hayat, Asçı Dede'nin hayatı ve eserleri, Osmanlızamanında yazılmıs olan diğer Farsça gramer eserleri ve metnin kendisindenmeydana gelen dört ana bölümden olusmaktadır.Çalısmanın esasını olusturan metnin, XIX. yüzyıl Osmanlı Türkçesi'ne uygun birdille aktarılmasına dikkat edilmis ve günümüz Farsçası ile yapılan karsılastırmalarayrıca belirtilmistir. Farsça örneklerin açıklamalarına ek olarak, transkripsiyonsistemiyle okunusları da verilmistir. Ayrıca, açıklamalarda yer alan beyitlerTürkçe'ye çevrilmistir.

This study is the explanation of the Persian grammar study written under the titleof ?Kavâ`idü?l- Fârisiyye? in the last volume of the masterpiece named?Tercüme?tül-Fârisiyye fî Tefsîri?l-Hakkıye? containing the translation to Turkish ofthe Persian texts in the interpretation named ?Rûhul-beyân? by ?smail Hakkı Bursevîmade by Asçı ?brahim Dede who was commissioned within the Ottoman militarybureaucracy and set heart on Mevlevi teachings in time.It consists of for main sections of social and literary life in Ottoman, life andmasterpieces of Asçı Dede, other Persian grammar masterpieces written in Ottomantime, and the text itself.It is paid attention to the conversion of the text which is the base of the study intothe Ottoman Turkish in XIX. century and the comparisons with the today Persian arealso mentioned. In addition to the description of Persian samples, their spellings arealso given by the means of transcription. Furthermore, the verses in the descriptionsare translated into Turkish.