27 mayıs 1960 ve toplumsal değişimlerin Türk sinemasına yansıması: Toplumsal gerçekçilik

Abstract

Bu tez, sinemanın siyasal, iktisadi, toplumsal ve kültürel değişimlerden etkilenmesi sonucundan hareketle; 1960-1965 yıllarında, Türk sinemasında ortaya çıkan ?toplumsal gerçekçi? akımı incelemektedir. Tezin ilk bölümü, gerçekçiliğin ayrılmaz bir bağ içinde olduğu estetik felsefesinin tarihine, Aristoteles'ten Georg Lukacs'a dek belirli filozof ve kuramcılara ayrılmıştır. Ayrıca, yine ilk bölümde, sinema sanatında gerçekçilik, özellikle Andre Bazin ve Siegfried Kracauer bağlamında ele alınmıştır. İkinci bölümde, 1960'lara gelene dek, Türk sinemasında gerçekçiliğe, belirli dönemler bazında bakılmıştır. Bu uzun inceleme, 1960 Askeri Müdahalesi ve Türkiye'nin değişen toplumsal yapısı ile ilişkilendirilerek; toplumsal gerçekçiliğin nasıl ortaya çıktığı üzerinde durulmuştur. Son bölümde de, bu akımın en önemli dört yönetmeni olan Metin Erksan, Halit Refiğ, Ertem Göreç ve Duygu Sağıroğlu, yine toplumsal gerçekçiliğin en öne çıkan filmleriyle ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.

This thesis study tries to examine the ?social realism? movement emerged in Turkish cinema between years 1960 and 1965, considering the fact that the cinema is an area highly influenced by political, economical, social and cultural changes. First part of the study is allocated for the history of the aesthetic philosophy which is in an indissoluble bond with realism and for certain philosophers and theorists ranging from Aristoteles to Georg Lukacs. Also in the first part, realism in the art of cinema is examined particularly in the context of Andre Bazin and Siegfried Kracauer. In the second part, realism is looked over in Turkish cinema in particular periods up to 1960s. This long examination is associated to the 1960 military coup and the changing social structure of Turkey and emphasize is put on the way that social realism emerged in. In the last part, four most important directors of the movement, Metin Erksan, Halit Refiğ, Ertem Göreç and Duygu Sağıroğlu, are analyzed in detail, again in line with the prominent productions of social realism.