18. yüzyılda kalyon teknolojisi ve Osmanlı kalyonları

Abstract

Akdeniz gemi inşa teknikleri ile Kuzey Avrupa teknolojisinin melezlenmesiyleortaya çıkan kalyon, kendisinden önceki birçok gemi türünden (kog, karaka, kadırga)özellikler barındırırken, bu özellikleri daha da ileriye götürmüştür. XVI. yüzyıldainsanlığın deniz teknolojisinde ulaştığı en son noktayı temsil eden kalyonlar, yelkenligemilerin çağının kapanmasına kadar denizlerde hüküm sürmüşlerdir. Kalyonteknolojisi ortaya çıkması ile birlikte deniz savaşlarının seyrini, taktiklerini vemücadele alanlarını dahi değiştirmiştir. Osmanlı İmparatorluğu da güçlenen Avrupadevletleri donanmalarıyla mücadele edebilmek için XVI. Yüzyılın ortalarındanitibaren donanmasını bu yeni teknolojiye hızla ve 1701 yılında çıkan BahrîyeKanunnamesi ile kalyonların donanmadaki önemini ve gerekliliği tescillenmiştir. Buçalışmada kalyon teknolojisinin evrensel gelişimi ile Osmanlı kalyon teknolojisinindurumu incelenmiştir. Ayrıca, Osmanlı donanmasına ait Şehbaz-ı Bahrî kalyonununAvrupadaki çağdaşlarıyla karşılaştırılması yapılmıştır.

Emerging from the hybridization of Mediterranean ship building techniques andNorthern Europe technology, galleon inherited many features from its precedingancestors (cog, carrack and galley) and carried them to a further advanced level.Galleons, representing the latest point in the ship building technology that thehumanity had achieved in XVIth century, ruled the seas until the end of age ofsailing ships. Upon arising, the galleon technology had changed the pattern of navalengagements, tactics and even the conflict areas. In order to compete with thestrengthening navies of the European states, Ottoman Empire had rapidly adapted itsfleet to this new technology from the mids of XVIth century and emphasized theimportance and necessity of galleons in the navy with the Code of 1701. In thisstudy, the global development of galleon technology and the status of Ottomangalleon technology have been investigated. Furthermore, Şehbaz-ı Bahrî (Falcon ofthe Seas) galleon belonging to Ottoman fleet was compared with its contemporarycounterparts in European navies.