Muhammed Hüseyin Tabâtabâî`de varlık kavramı

Abstract

İbn Sina sonrası İslam Felsefesinde varlık üzerine bir yoğunlaşma vaki olmuş ve farklı varlık felsefeleri ortaya çıkmıştır. 17. Asırda Sadra tarafından kurulan Aşkın Hikmet Okulu da varlığı, felsefi sisteminin merkezine yerleştirmesi ve varlığın asıllığıyla dereceliliği üzerine bir felsefî yaklaşım getirmesi ile diğer felsefe okullarından ayrılmaktadır.Yirminci asra kadar genellikle İran havzasında varlığını sürdüren bu felsefî gelenek, Tabâtabâî ile daha geniş bir açılım fırsatı bulmuştur. Tefsir, tarih, hadis gibi İslami ilimlerde otoritesini ispatlayan Tabâtabâî, esas olarak felsefe alanında yoğunlaşmış ve klasik felsefeye dair Bidâyetü'l-Hikme ve Nihâyetü'l-Hikme adlı iki temel kitap yazmıştır. Bu kitaplar Sadrâ'nın kurmuş olduğu ve Sebzevârî'nin eklemeleri ile mükemmel bir felsefî sisteme dönüşen aşkın hikmetin en temel konularını ele almaktadır.Biz de tezimizde bu iki kitabı temel alarak, varlığın kavramsal ve gerçeklik düzeyinde kazandığı nitelikleri, delilleri ve karşıt eleştirileri ele alarak, Tabâtabâî özelinde, aşkın hikmetin varlığa bakışını tahlil etmeye çalıştık. Özellikle varlığın asıllığı (asâlet) ve dereceliliği (teşkîk) gibi iki temel yargının tarihsel analizlerini yaparak, Tabâtabâî'nin felsefe tarihi içindeki konumunu belirlemeye gayret ettik

The post-Avicennan philosophical tradition has focused on the concept of being and it has helped various philosophical approaches to appear. One of these approaches is called the Transcendental Philosophy, which was founded by Molla Sadra in the 17th century, separated from others by emphasizing on the primacy (asâlah) and gradation (tashkîk) of being.This tradition which continued until the 20th century especially in Iran?s realms, found an opportunity to expand by Tabâtabâî. Although he proved his infallible authority in different Islamic sciences such as Tafsir, Hadith and History, he focused on classical philosophy and wrote two main books entitled ?Bidayat al-Hikmah? and ?Nihayat al-Hikmah?. These books involved the basic subjects of the Transcendental Philosophy which was founded by Sadra and modified by Sabzawârî.Therefore, in this study, the approach of this tradition of being has been analyzed by using Tabâtabâî?s two philosophical books, and its two levels as conceptual and real, and the features which are attained in these levels, by discussing the arguments and criticism. In particular, Tabâtabâî?s position in the history of philosophy has been determined through historical analysis of primacy and gradation of being.