1990`lı yıllarda Türkiye`de siyasal liberalizm

Abstract

Bu tez Türkiye'de liberalizmin serüvenine dair kaleme alınmış bir çalışmadır. Türkiye'de liberalizmin serüveni diğer ülkelerde olduğu gibi modernleşme ile eşdeğerli bir süreç izlemiş ve günümüze kadar farklı şekillerde devam ederek varlığını korumuştur. Liberalizm ideolojisi sadece Türkiye'de değil, tüm Dünya'da üzerinde en çok konuşulan ve tartışılan düşünce sistemlerinden biri olmuştur. Bunun önemli bir nedeni liberalizmin her zaman farklı yorumlara açık, milliyetçilikten sosyalizme geniş bir düşünce yelpazesinde ittifaklar yapabilen özelliğidir. Türkiye'de ise liberalizm ilk olarak Osmanlı Devleti'nin gerileme ve çöküş dönemi ile beraber siyasi hayatta gündeme gelmeye başlamış; o günden bu güne ise farklı türleri ile günümüze kadar varlığını korumuştur. Bu aşamada Türk siyasal hayatında liberalizmin serüveni, dış dünyada yaşanan gelişmeler bağlamında bir seyir içinde olmuş ve ona göre şekillenmiştir. Liberalizmin Türkiye'de asıl konuşmaya başlandığı ve siyasette etkin bir özne olarak ön plana çıktığı dönem ise 1980'li yıllardan sonra gerçekleşmiştir. Özellikle Anavatan Partisi (ANAP) iktidarı dönemiyle başlayan liberalizm tartışmaları 1990'lı yıllarda çok daha etkin ve çeşitli şekilleriyle kendini göstermeye başlamıştır. 1990'lı yıllar bir taraftan Türkiye'de liberalizmin gelişmesi için uygun bir mirasa sahipken, diğer taraftan liberalizm 1990'lı yılların kendi siyasi gündemine ve problemlerine karşı yeterli ve etkin çözümler üretememiş ve yetersiz kalmıştır. Bu durum ise 1990'lı yıllarda büyük umutlarla kurulan Yeni Demokrasi Hareketi (YDH) ve Liberal Demokrat Parti (LDP) gibi liberal referanslı partilerin aynı dönemde ortaya çıkıp kısa bir süre içinde varlık gösteremeden beklentilerin altında kalmalarına yol açmıştır.

This study is about the history of liberalism in Turkey. Same as in many other countries, liberalism has been evolving together with modernism in Turkey. The ideology of liberalism has been one of the most important subjects of political discussions (thought systems). Therefore there are many different interpretations of liberalism and also many different theoretical discussions about it. Liberalism has came on the political scene in the decline and fall era of Ottoman Empire. In this sense, political and social developments in Western countries affected the evaluation of liberalism in Turkey. However, liberalism became the popular political idea especially after 1980s. Specifically, the government of ANAP has triggered the discussions about it. Although the 1990s have an important inheritance for the development of liberalism in Turkey, but the political developments in 1990?s did not allow liberalism to develop appropriately. Therefore, YDH and LDP -the liberalism oriented political parties- organized in this period and become unsuccessful in a short period of time.