Centaurea coronopifolia Lam. seskiterpenoid ve flavonoidleri üzerinde kimyasal araştırmalar

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Temmuz 1980 de Ankara-Polatlı yakınların dan toplanan Centaurea coronopifolia Lam. bitkisi seskiterpen laktonları ve flavonoid bileşikleri bakımından incelenmiştir. (ISTE 45502). Çalışma iki kısımda yürütülmüştür. 1) Bitkinin gölgede kurutulan ve toz edilen tüm kısımları (kök, gövde ve yapraklar) sokslet apareyinde kloroform ile tüketilmiştir. Elde edilen ekstre vakumda yoğunlaştırıldıktan sonra silikajel sütunda incelenmiştir. Elüsyon çözel tisi olarak kloroform ve değişik oranlarda klorof orm-alkol karışımları kullanılmıştır. Bu sütundan, biri triterpen diğer dördü seskiterpen lakton yapısında olmak üzere toplam beş bileşik izole edilmiştir. Elde edilen bileşikler metanol ya da eter ile kristallendirilerek saflaştırılmış, kristallenmeyenler ise preparatif ince tabaka kromatoğraf isi ile saflaştırılmışlardır. Triterpenik bileşiğin Compositae familyası bitkilerin de çok yaygın bulanan a-amirin olduğu spektraskopik yöntemler ve standart madde kıyaslamaları ile anlaşılmıştır. Seskiter pen laktonlardan ikisinin daha önce başka Centaurea türlerin den de elde edilmiş Balsamin (1 (10) en, 4a, 5B epoksi, 9-hid- roksi germakranolid 8a-senosiat ) ve Stizolisin (1 (10) en, 4a, 56 epoksi germakxanolid, Sa-[a,8 cis (bis hidroksi metil) akrilat) olarak isimlendirilmiş olan Germakren tipi bileşikler-119- olduğu anlaşılmıştır (94;2). Diğer iki seskiterpen laktonun 1 (10) en, 4a, 5B-epoksi, 9 a-hidroksi germakranolid, 8a-(4- hidroksi senosiat ), (S,.) ve 1(10) en, 4a, 5$-epoksi germak ranolid, 8a- (4-hidroksi senosiat) (S ) yapılarında olduğu ba zı kimyasal reaksiyonlar, spektroskopik yöntemler, spin-decoup ling deneyleri ve gerektiğinde Dreiding modeller kullanılarak saptanmıştır. Son iki bileşik doğadan ilk kez elde edilmiş ve yapıla rı aydınlatılmıştır. 2) Bitkinin kurutulan ve toz edilen topraküstü kısımları alkol ile ekstre edilmiştir. Alkol ekstresi yoğunlaştırıl- diktan sonra sırasıyla petrol eteri, kloroform ve etil asetat ile tekrar ekstre edilmiştir. Çift dimensiyonlu kağıt kromatog- rafisi ile sadece etil asetat ekstresinin flavonoid bileşik taşıdığı saptanmıştır. Bu ekstrenin poliklar sütunda incelenmesi ile dört flavonoid bileşik elde edilmiştir. Bileşikler sefadeks LH-20 sütununda metanol kullanılarak saflaştırılmışlardır. Elde edilen bileşiklerin yapılarının 6-metoksi apige- nin, 6 metoksi luteolin, kersetagetin 3, 6-dimetil eter 7-0-glu- kozit ve kersetagetin 3, 6-dimetil eter. olduğu renk reaksiyonla rı ve spektroskopik yöntemlerle kanıtlanmış yapıların doğrulukları standart madde ile kıyaslamayla kontrol edilmiştir. Sonuç olarak Centaurea c oronopifolia Lam. bitkisinden bir triterpen, ikisi yeni olmak üzere dört seskiterpen lakton ve dört metoksi- flavonoid bileşikleri elde edilmiş ve bütün bileşiklerin yapı tayinlerinde fiziksel özelliklerinden, renk reaksiyonlarından, bazı kimyasal reaksiyonlardan ve UV,IR,NMR, MS gibi spektroskopik yöntemlerden yararlanılmıştır.

SUMMARY Centaurea çoronopif olia Lam. was collected from Anka- ra-Polatli in July 1980. It was investigated for its sesqui terpene lactones and flavonoids (ISTE 45502). The work was carried out in two parts 1) Air-dried and powdered whole plant was extracted with chloroform in a Soxhlet.The extract after evaporation was chromatographed on a silicagel column, eluted with chloroform and several proportions of chlorof orm-ethanol solvent system. One triterpen and four sesquiterpene lactones were isolated from this column. The samples with one exception were purifed by methanol or ether crystallization while the other was cleaned on preparative thin layer chromatograpy. The triterpenic compound was identifed as a-amirin, very common in Compositae species, by spectral methods as well as standart sample comparison. Structural elucidation of sesquiterpene lactones were achieved by- spectral methods, spin-decoupling experiments and Dreiding-models when neccesery. Two sesquiterpene lactones were well known germacren type compounds, Balsamin £l(10 en, 4a, 5B-epoksi, 9-hyâroxy germacranolide 8çx-senociatJ and Stizolisin [l(10) en, 4a, 5Q-epoksi germacranolide, 8 -(a.'$~ cis (bis hydroxy metil) acrylatfj (94 ; 2 ) which were isolated from C entaurea species by Russian scientists. The other two-121- were isolated from nature for first time and determined as 1(10 en, 4a, 5(3- epoxy, 9a-hydroxy germacranolide 8a(4- hydroxy senociat) and 1(10) en, 4a, 5(3 epoxy gexmacranolide, 8a(4-hydroxy senociat). 2) Air-dried powdered aerial parts of the plant was extracted with ethanol for its flavonoidal content. The crude alcoholic extract, after evaporation in vacuo was re-extracted with petrolüm ether, chloroform and ethyl acetate respectively. Only ethyl acetate extract showed the presence of flavonoids on two-dimensional paper chromatography. This extract was placed on a polyclar colum and four compounds were obtained. Final purification of the flavonoids were made by using Sephadex LH 20, methanol being elution solvent. The structures were determined as 6-methoxy apigenin, 6-methoxy luteolin, quercetagetin 3, 6-dimethyl eter, querce- tagetin 3, 6-dimetil ether 7-0-glucoside. The latter two com pounds were isolated from Centaurea species for the first time. All compounds were elucidated by using physical methods, colour reactions, some chemical reactions and spectral methods such as IR, UV, H NMR and MS.