Diabetes mellituslu hastaların hastalıkları ve tedavileri konusundaki bilgi düzeylerinin saptanması

Abstract

- 7i ÖZET Tedavinin etken olabilmesi ve diabet kontrolünün sağ- lanabi lmes inde tıbbi denetimin yanısıra hasta ve ailesinin bilgi düzeyi önem kazanmaktadır. Çalışmamız, diabetik hasta ların hastalıkları ve tedavileri konusundaki bilgi düzeyleri ni saptamak ve hastalara yapılacak eğitime yön vermek amacı ile planlanmıştır. Araştırma grubunu, Türk Diabet Cemiyetine gelen, 16-75 yaş arasındaki 400 diabetik hasta oluşturmuştur. Diabet iklerin bilgi düzeyi: Hastalarla karşılıklı mü lakat şeklinde anket formunun doldurulması ile elde edilmiş ve gözlem yolu ile de desteklenmiştir. Anket formundan elde edilen veriler, demografik bilgi ler, diabetin f izyopatolo j is i, belirtileri, komp likasyonlar ı, hipoglisemik ajanlar (insulin - Oral Anti Diabetik İlaçlar), diet, insulin ve egzersiz gibi diabet kontrolünü sağlayan önemli etkenler, ayrıca diabet kontrolü ile ilgili olarak kan ve idrar testi konusundaki bilgilere kaynak oluşturmuştur. Vakaların, diabetin etiyolojisi ve fizyopatolojisi ko nusundaki bilgi düzeyleri incelendiğinde, hastaların % 36.42 sinin diabetin nedenini bildiği saptanmıştır. Diabetin oluşumunu hazırlayan etmenlerden stres79 - (% 47.2) en çok yanıtlanan faktör olmasına karşın viral en feksiyonların en az bilinen etmen olduğu belirlenmiştir. Diabetin belirtileri ile ilgili olarak sık idrara çık ma (% 84.5) ve aşırı susama (% 77.7) en çok bilinen belirti iken, genital bölgedeki kaşıntıya verilen yanıt oranı oldukça düşük bulunmuştur (% 12.2). Diabetin komp 1 ikasyonlar ı arasında gözle ilgili rahat sızlıklar (% 49) en çok yanıtlanan sorun olmuştur. Diabet kontrolünü sağlamada, hastalar tarafından eg zersizin (% 17.7) en az bilinen bir etmen olduğu anlaşılmış tır. İnsüline bağımlı 106 hastanın insülin ile ilgili bilgi düzeyleri incelendiğinde insülin saklanması ve kullanılan in sülin tipi (% 84.9) en çok bilinen soru, infeksiyon ve hasta lık durumunun hipoglisemiye neden olduğu (Z 3.7) ise en az yanıtlanan soru olmuştur. Vakaların çoğunluğu hiperglisemi belirtilerini bilmiş, öğrenim düzeyi ile verilen bu yanıtlar arasındaki ilişki an lamsız bulunmuştur (/2 = 5.05; P<0.10). İnsüline bağımlı 106 hastanın yanlarında yiyecek taşı ma durumu araştırıldığında, vakaların % 37.7'sinin yiyecek taşımasına karşın, % 62.3 gibi önemli bir çoğunluğun hiçbir- şey taşımadığı saptanmıştır. Diabet kontrolünde dietin önemli bir etmen olduğunu diabetikler in (n=400) % 72.2 si yanıtlamış ancak beslenme ve öğün planına hastaların % 44.7 si uyum gösterebilmiştir. Di abet ikler in beslenme planı için serbest bırakılan ve kısıtlanan yiyecekler, hastaların en iyi yanıtladık soru gru-- 80 - bunu oluşturmuştur. Hastaların Öğrenim düzeyi ile Oral Anti Diabetik İlaç ların etkisini bilme arasında ise anlamlı bir ilişki bulun- m ustur (x = 15.56; P<0.01) Diabet kontrolünün sağlanmasında hastaların % 63.2'si- nin 0-1 ay arası sürelerle kan şekeri değerlerine baktırdık ları, idrar testini ise hastaların % 20'sinin haftada bir, % 38.7'sinin de 0-1 ay arası sürelerde yaptırdıkları saptan mıştır. Diabetin kontrol ve yönetiminde en zok uygulamanın ne olduğu sorusuna hastaların çoğunluğu (% 60.2) `insülin enjek siyonu yapımı` yanıtını vermiştir.

- 81 - SUMMARY To achieve effective treatment and control of the diabetes, there is great importance of the family social status besides the medical supervision. Our work, has been planned to identify the level of the knowledge of the patients about their illness and treatment by directing their training. Our research group, consisting of 400 diabetic patients between 16 to 75 years old, who have applied and registered by the Turkish Diabetics Association. The level of the knowledge of the diabetics were obtained by pre-prepared questioneers orally and supported by objective observation. We have observed that 36,42 % of the patients knew the reasons of diabetes. While 47,2 % declared that stress was mostly known factor to build up diabetes very few knew the effects of viral infectious. Most commonly known symptoms of diabetes were to much urin excretion (84.5 %) and thirstyness (77.7 %). Eye comp licat ious were highly related to diabetes (49 %). Exercise was the least known factor in controling the diabetes (17,7 %). Insulin using 106 patients knew how to use and preserve12 - insulin (84,9 %) but only 3,7 % answered that hypoglisemie could also be caused by an infection. The symptoms of hyper gli semie were known by most of the patients and the correlation between the educational level and the answers was found meaningless. Insuline using patients investigated if they carried anything to eat with them, the result was 37,7 % positive while the rest 62,3 % was negative. The importance of the diet in controling the diabetes was known by 72,2 % of 400 patients but only 44,7 % could obey and apply their feeding program. Correlation between the educational level and the oral anti-diabetic effects is found meaningful (x2 = 15,56; P < 0.01). In order to control diabetes 63,2 % of the patients checked blood glucose level every month, urine glucose levels were check by 38,7 % once a month, 20 % every week. Patients in almost general 60,2 % have claimed that the most difficult application of controling diabetes was `injecting insuline`.