İngiliz cerrah William Wittman` ın 19. yy. başında İstanbul, Yafa ve Mısır` daki gözlemleri, uygulamaları ve raporları

Abstract

-110- XIV-OZET William Wittman, 1799-1802 yılları arasında İngiliz askeri ekibinin bir üyesi olarak Osmanlı ülkesinde bulunmuş, bir yıl İstanbul'da kaldıktan' sonra İngiliz askeri ekibi ile birlikte Osmanlı ordusuna katılarak Yafa, El-Ariş, bilbîs yo lu ile Mısır'a gitmiştir. Bu süre içinde Osmanlı ordusunda rastladığı hastalıkları, ordunun sağlık koşullarını ve teda vi etmeye çalıştığı hastaları tek tek vak'alar halinde kale me alan Wittman, gözlemlerini üç rapor halinde seyahatname sinin sonuna eklemiştir. William Wittman1 m bu raporlarından 19. yy. başında Mısır'da bulunan Osmanlı ordusunda diare ve dizanterinin ya nısıra veba ve tropikal sıtma 'ya rastlandığını Öğreniyoruz. Wittman' ın tedavi etmeye çalıştığı vak'alar incelen diğinde onun hastalığın etiyolojisi konusunda düşünürken 18. yüzyılda etkili olan tıp kuramlarından biri olan 'miasma dü şüncesi 'nin etkisi altında olduğu ancak tedavide yüzyıllar dan beri uygulana gelmekte olan hıltlar kuramını esas aldığı görülmektedir.

-111- SUMMARY British Surgeon William Wittman visited the Otto man Empire `between the years 1799 and 1802 as a member of the British military mission. The British military mis- sion traveled trough Jaffa, El-Arish and Be.lbeis to 2gypt with the Ottoman army. During this time Wittman recorded the health problems and the diseases which were prevalent in the Ottoman army. He also recorded the cases which he tried to cure. Acording to Wittman' s reports, plague, tropical ma laria, diarrea and dysentery was prevalent in the Ottoman army in Egypt between 1799 and 1802. William Wittman was influenced by the 'Miasma the ory1 but prefered to treat hia patients acording to the humoral theory.