Bölgesel kalkınma teorileri ve politikaları: Avrupa Birliği ve Türkiye

Abstract

Bölgelerarası gelişmişlik stratejilerin belirlenmesinde bölgelerin gelişmişlik düzeylerinin ölçümü çok önem taşımaktadır.Türkiye'de bölgelerin, illerin ve ilçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyini belirleyen çalışmalar Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından yapılmıştır. Bu çalışmaların sonuncusu 2004 yılında yapılan ve Türkiye'de ilçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyini belirleyen çalışmadır. Bölgelerin ve illerin gelişmişlik sıralaması araştırması ise yine DPT tarafından en son 2003 yılında yapılmıştır. Benzer çalışmaların beş yılda bir periyodik olarak yapılacağı açıklanmasına rağmen, böyle bir çalışma daha sonra yapılmamıştır.Bu nedenle bu çalışmanın amacı, güncel veriler kullanılarak 2012 yılı illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasını belirlemektir. Ayrıca bu çalışmadan elde edilen sonuçlar DPT'nin 2003 yılında yapmış olduğu çalışma ile karşılaştırılacaktır. Daha sonra ise AB destekli bölgesel kalkınma programı çerçevesinde desteklenen iller düzeyinde 2003 yılından sonraki farklılıklar ortaya konulacaktır.Çalışmada, bölgesel kalkınma politikaları, Avrupa Birliği'nde (AB) ve Türkiye'de bölgesel kalkınma politikaları genel olarak değerlendirildikten sonra, 81 ile ait 40 adet sosyo ekonomik değişken kullanılarak, 2012 yılı illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması belirlenmiş ve AB destekli bölgesel kalkınma programı çerçevesinde desteklenen illerin konumu incelenmiştir.Yapılan çalışmada Faktör Analizi (FA) Yöntemi kullanılmıştır. Ekonometrik analizin sonuçlarına göre, 81 il için yapılan sosyo ekonomik gelişmişlik sıralamasında, en gelişmiş ilk beş il sırasıyla İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya ve Muğla iken; sıralamanın en sonunda yer alan 5 il sondan başa doğru sırasıyla Hakkari, Van, Şırnak, Mardin ve Ardahan'dır.AB mali destekli iller çerçevesinde 2012 sıralamasında, 2003 yılı sıralamasına göre 24 il sıra atlamış, 20 il sıra kaybetmiş ve 5 ilin de konumu değişmemiştir.

Measurement of the levels of development is very important in determining inter-regional development strategies of the regions.Studies determining levels of socio-economic development of regions, provinces and districts of Turkey were made by the State Planning Organization. The last of these studies is the one determining the level of socio-economic development districts in Turkey, made in 2004. The most recent survey on sequence of development of regions and provinces was made in 2003, again by the DPT. Although it was stated that similar work will be done in periods of five years, there has not been such an operation since then.Therefore, aim of this study is to determine the ranking of socio-economic development of provinces in 2012 using current data. In addition, the results obtained from this study will be compared with the DPT study conducted in 2003. Then, differences occurred after 2003 has been presented at the provincial level within the framework of the EU supported regional development programs.In the study after regional development policies regional development policies and European Union and Turkey have been assessed in general, sequence of socio-economic development of provinces has been determined using 40 socio-economic variables of 81 provinces and position of the provinces supported under the EU-funded regional development program is examined.In the study Factor Analysis Method was used. According to the results of the econometric analysis, the most advanced first five provinces of 81 in socio-economic development have been Istanbul, Ankara, Izmir, Antalya and Mugla; the provinces taking part in end of the list have been Hakkari, Van, Sirnak, Mardin, and Ardahan.In frame of EU financial support, position of 24 provinces went up, position of 20 went down and position of 5 didn?t change in 2012 order.