Hizmet sözleşmelerinde hasılatın muhasebeleştirilmesi ve raporlanması; Uygulama örnekleri

Abstract

Hizmet sözleşmelerinde hasılatın muhasebeleştirilmesi ve raporlanması için hizmet tesliminin ne zaman gerçekleştirildiğinin tam olarak belirlenmesi gerekmektedir. Hizmetin teslim edilmiş sayılabilmesi ise hizmeti veren ve alan tarafın sözleşmeyle ilgili sorumluluklarını yerine getirmelerine bağlıdır. Hizmetle ilgili risk ve faydanın devredilmesiyle hizmet teslim edilmiş sayılır. Bir seferde gerçekleşen teslimlerde teslim şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin tespiti diğerlerine göre kolaydır. Ancak birden fazla gerçekleşen teslimlerde ?dönemsellik ilkesi? gereği, belli bir raporlama döneminde teslimin ne kadarlık kısmının gerçekleştiğinin tespit edilmesi oldukça önemlidir. Çünkü hizmetle ilgili satış hasılatının ne zaman gerçekleşeceği hizmetin teslimine bağlıdır.Bu çalışmada hizmet sözleşmelerinde hasılatın muhasebeleştirilmesinde kullanılan yöntemler ele alınmış, ayrıca hizmet sözleşmelerinde hasılatın raporlanmasıyla ilgili ulusal ve uluslararası muhasebe standartlarındaki durum ve Türkiye'deki yasal düzenlemeler incelenmiş, çeşitli hizmet sözleşmeleriyle ilgili muhasebeleştirme ve raporlama örnekleri verilmiş ve hizmetlerle ilgili hasılatın gerçekleşmesine yönelik finansal raporlarda yer alması gereken açıklamaların önemi üzerinde durulmuştur. Hizmet satışı yapan işletmelerin finansal tablolarında yer alan hizmet satış tutarlarının önemli tutarlara eriştiği görülmesine karşın, söz konusu hizmetlerle ilgili hasılatın gerçekleşmesine yönelik açıklamalarının yeterli ve anlaşılır bir şekilde sunulmadığı bu çalışmada ortaya konmuştur.

While recognizing and reporting the revenue generated through service contracts in terms of accounting, the right time of delivery of a given service based on the contract among parties should be determined. The delivery of a service occurs when the seller(s) and the buyer(s) have fulfilled their obligations for the contract. A service is deemed to be delivered when risk(s) and return(s) based on the service contract transferred to the buyer. If a service is delivered all at once, it is easier to determine whether the delivery conditions have been fulfilled or not; but if the delivery occurs over a period of time, it is then important to determine the amount of service given in a certain accounting period according to the periodicity concept.This study aims how to recognize the revenue of a service and examines the current situation of service contracts in terms of the revenue recognition based on the national, international accounting standards, and the Turkish Tax Legislation through some examples of recording and reporting revenues from service contracts. This study also signifies and emphasizes the materiality of disclosure for the recognition of service revenue. Although the amount of service revenue from service contracts in the financial reports of companies is gradually increasing, this study reveals that the level of disclosure for recognizing of service revenue is inadequate and inexplicable.