Anadolu tarım işletmesinde yetiştirilen arap atlarının bazı özellikleri üzerinde araştırmalar

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Anadolu Tarım İşletmesi koşullarında yetiştirilen safkan Arap kısrak ve tayların bazı özelliklerinin düzeylerinin saptanması ve bu özellikler üzerindeki bazı çevre etkilerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmada kurumda yetiştirilen safkan Arap atlarının 1986-1988 yıllarında saptanan verim kayıtları kullanılmıştır. Döl verimi özellikleri 172 kısrağın, yaşama gücü ve büyüme, 106 tayın, canlı ağırlık ve vücut ölçüleri, 90 kısrak ve 11 aygırın kontrollerle saptanan değerleri üzerinde incelenmiştir. Aygır altı kısrak sayısına göre östrus gösterme oranı, gebelik, doğum ve abort oranları sırasıyla %97.67, % 66.28, %61.63 ve %4.65 olarak bulunmuştur. Ortalama gebelik süresi 332.84 gün ve her gebelik için tohumlama sayısı 2.98 ve her gebelik için kullanılan östrus siklusu 1.50 olarak saptanmış¬ tır. Tayların 3,6 ve 12 aylığa kadar yaşama güçleri sırasıyla %95.28, %94.34 ve %94.34 olmuştur. Doğum, 3 ay ve 6 ay ağırlıkları erkek taylarda sırasıyla 45.63, 143.55 ve 197.17 kg, dişi taylarda aynı sıraya göre 44.60, 140.38 ve 192.45 kg, kısraklarda ve aygırlarda canlı ağırlık ortalaması sırasıyla 453.86 ve 429.7 kg olarak saptanmıştır. Taların cidago yüksekliği ortalaması doğum, 3. ay, 6. ay ve 9. ay da er¬ kek ve dişilerde sırasıyla 96.40 ve'95.38, 117.60 ve 117.31, 128.89 ve 128.26, 136.23 ve 135.60 cm, kısrakların ve aygırların cidago yüksekliği ortalaması da sırasıyla 152.92 ve 155.64 cm olarak bulunmuştur. Tayların göğüs çevresi uzunluğu ortalaması aynı yaş dönemlerine göre erkek ve dişilerde sırasıyla 79.38 ve 79.29, 117.73 ve 117.51, 133.40 ve 133.13, 144.52 ve 144.40 cm, kısrakların ve aygırların göğüs.çevresi uzunluğu-ortalaması-ise 183.72 ve 173.88 cm olmuştur. Tayların beden uzunluğu ortalaması aynı yaş dönemlerinde erkek ve-53- Dişilerde sırasıyla 68.15 ve 68.07, 102.42 ve 102.30, 119.55 ve 117.86, 128.50 ve 127.32 cm, kısrakların ve aygırların beden uzunluğu ortalaması 152.24 ve 152.94 cm, tayların ön incik çevresi uzunluğu erkek ve dişilerde aynı sıraya göre 10.78 ve 10.68, 13.88 ve 13.76, 15.73 ve 15.51, 17.09 ve 16.90 cm, kısrakların ve aygırların ön incik.çevresi uzunluğu ortalaması da 18.76 ve 19.16 cm olarak saptanmıştır. Büyüme üzerindeki çevre etkileri olarak ana yaşı, doğum yılı ve cinsiyet üzerinde durulmuş, tayların doğum, 3 ay ve 6 ay ağırlıklarına söz konusu etkilerin ne düzeyde olduğu saptanmaya çalışılmıştır. Ana yaşının etkisi 3. ay ve 6. ay için önemsiz, doğum için yüksek düzeyde önemli bulunmuştur. Doğum yılının etkisi 3. ay için önemli, doğum ve 6. ay ağırlığı için önemsiz olmuştur. Cinsiyetin etkisi 6. ay için önemli, doğum ve 3. ay için önemsiz bulunmuştur. Bu çalışmada elde edilen bulgular, safkan Arap atlarının Anadolu Tarım İşletmesi Müdürlüğü şartlarında yaşama ve büyüme özellikleri yönünden iyi, döl verimi özellikleri yönünden ise safkan Arap kısraklar için bildirilen düzeylere göre genellikle düşük düzeyde olduğunu göstermiştir. Yetiştirme programlarında yaşlı ve Arophyseroa Pulmonumlu kısrakların sürüden çıkarılması, seleksiyon ve ayıklama işlemlerinin önemli çevre etkileri için düzeltilmiş verim kayıtları kullanılarak yapılması ile incelenen verim özellikleri yönünden performans düzeyinin iyileştirilebileceği sonucuna varılmıştır.-

-54- SUMMARY The purpose of this study was to determine the level of some important production characteristics and to investigate the effects of some environmental factors on these characte ristics in Purebred Arab mares and foals at Anadolu State Farm. The study was carried out on the data obtained in the years 1986-1988 from 172 mares for fertility traits, 106 colts for survival and growth rates and 90 mares and 11 stallions for body weight and body measuraments. On the basis of mares at mating estrus, pregnancy, portu- rition and abortion rates were respectively %97.67, %66.28, %61.63 and %4.65. Mean gestation period was 332.84 days and service number per gestation and estrus cycle per pregnancy were 2.98 and 1.50 respectively. Survival rates of colts to 3, 6 and 12 months of age were %95.28, %94.34 and %94.34 respec tively. Colts weighed 45.36 kg at birth, 143.55 kg at 3 rd month and 197.17 kg at 6 th month while filies weighed 44.60 kg at birth, 140.38 kg at 3 rd month and 192.45 kg at 6 th month Mean body weights were 453.86 kg for mares and 429.7 kg for stalli ons. The average values for withers height of colts and filies at birth 3 th month, 6 th month and 9 th month were respectively 96.40 and 95.38 cm, 117.60 and 117.31 cm, 128.89 and 128.26 cm, 136.23 and 135.60 cm; average values heart girth were 79.38 and 79.29 cm, 117.73 and 117.51 cm, 133.40 and 133.13 cm, 144.52 and 144.40 cm in the same order. Average values of the same traits were respectively 152.92 cm and 183.72 cm for mares and 15.5.64 cm and 173.88 cm for stallions. Averages values for body lenght of colts and filies at the above ages-55- were 68.15 and 68.07 cm, 102.42 and 102.30 cm, 119.55 and 117.86 cm, 128.50 and 127.32 cm, and averages values for cannon bone circumference were 10.78 and 10.68 cm, 13.88 and 13.76 cm, 15.73 and 15.51 cm, 17.09 and 16.90 cm, respectively. Average values of the same traits were respectively 152. 24 cm and 18.67 cm for mares and 152.94 cm and 19.16 cm for stallions- Effects of eges of dam, sex and year of birth on the we ights of foals at birth, 3 months and 6 months were investiga ted. The effects of age of dam on birth weight was significant; the effects of this source of variation on 3 months and 6 months weights of foals were not significant. Three-month we ight was effected significantly by the year of birth while birth weight and 6-months weight were not significantly effec ted by this source. The effect of sex was significant only for weight at 6 months of age. The results of this sduty have shown that, under the con ditions of Anadolu State Farm, purebred Arab horses perform well in respect of growth traits and survival rate, their per formance level in respect of reproductive traits is generally lower than those reported in the litterature. It is concluded that, better performance levels can be obtained by culling old mares and mares with Amphysema Pulmonum and by carrying out selection and culling on production records corrected for sig nificant sources of variation.