Koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerinde çalışan hemşirelerin iş doyumu etkenlerinin irdelenmesi

Abstract

Araştırma, iş doyumunun bireysel ve örgütsel düzeydeki etkileri gözönüne alınarak, koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerinde çalışan hemşirelerin iş doyumu düzeylerini belirlemek ve iş doyumu etkenlerini irdelemek amacıyla betimleyici türde planlanmış ve gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamına koruyucu sağlık hizmetlerinde çalışan hemşireler olarak Ankara ve istanbul'daki üniversitelerin tıp fakülteleri ile Sağlık Bakanlığı arasında onaylanan ortak protokol gereği çalışan Eğ i t im- Ar aştırma Sağlık Grup Başkanlıkları 'na bağlı sağlık ocaklarında görevli 196 hemşireden 183'ü; tedavi edici sağlık hizmetlerinde çalışan hemşireler olarak ise aynı üniversitelerin hastanelerinde iç hastalıkları, cerrahi, çocuk, kadın hastalıkları ve doğum servislerinde servis hemşiresi olarak toplam 1014 hemşireden tabakalı örneklem yöntemi ile seçilen 183 hemşire alınmıştır. Veriler hemşirelerin iş doyumu düzeylerini belirlemek amacıyla araştırmacının kendisi tarafından geliştirilen, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılan `Hemşirelik îş Doyumu ölçeği` aracılığı ile toplanmış ve SPSS (Statistical Package for Social Science) paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Geliştirilen iş doyum ölçeği, hemşirelerin işlerinin çeşitli boyutlarından istedikleri ile bu isteklerinin işinde gerçekleşmesine ilişkin algılamaları arasındaki farkın bulunması doğrultusunda- 158 - düzenlenmiştir. Araştırmanın sonucunda, tüm hemşirelerin işlerinden genel olarak nötr doyumdan düşük doyuma hafif kayma gösteren düzeyde doyum sağladıkları; genel iş doyum düzeyleri açısından her iki hizmet alanında çalışan hemşireler arasında anlamlı fark olmadığı saptanmıştır. Hemşirelerin en yüksek doyum sağladıkları boyut `işin kendisi-içeriği` iken, en düşük doyumu ise `ücret` boyutundan sağladıkları belirlenmiştir. Gelişme, yükselme olanakları, yönetim biçimi, yöneticiler ve ilişkilerinden nötr düzeyde ve daha az doyum elde ederlerken, çalışma ortam ve koşullarından düşük, iş güvenliği, çalışma arkadaşları ve ilişkilerinden nötr düzeyden daha yüksek doyum sağladıkları saptanmıştır. Hemşirelerin genel iş doyum düzeylerini en çok yönetim biçimi ve yöneticiler ve ilişkilerinden sağladıkları doyumun; en az ise ücret ve iş güvenliğinden sağladıkları doyumun belirlediği saptanmıştır. Hemşireliği seçme nedeni, genel iş doyum düzeyleri üzerinde etkili bir değişken olarak saptanmış olup, hemşireliği konusu ve uğraşı alanını sevme nedeni ile seçenlerin genel iş doyumu düzeylerinin, meslek seçiminde diğer nedenleri belirtenlerin doyum düzeylerine göre anlamlı olarak yüksek olduğu görülmüştür. Yaş, medeni durum, çocuk sahibi olma durumu, en küçük çocuk yaşı, çocuk bakımı sorununun varlığı, mesleki eğitim, mesleki kıdem, mesleki kursa katılma durumu, aylık ücret, işyerini seçme nedeni, işyerindeki kıdem, çalışılan bölüm ve gece çalışma durumunun hemşirelerin genel iş doyumu düzeyleri üzerindeki etkisine ilişkin literatür doğrultusunda beklenen sonuçlar elde edilmesine karşılık, bu değişkenlerin genel iş doyumunda anlamlı farklılık yaratmadığı saptanmıştır.- 159 - Elde edilen sonuçlar ışığında; yöneticilere, hemşirelerin iş doyumunu ve dolayısıyla hizmetlerinin etkinliğini arttırmak amacıyla yapmaları gereken çalışma ve örgütsel düzenlemelerde yardımcı olabilecek öneriler getirilmiştir.

A Study on The Factors Affecting The Job Satisfaction of The Nurses Working At Preventive and Curative Health Services and The Related Factors This descriptive study has been planned and carried out in order to measure the job satisfaction of the nurses giving preventive and curative health services and to bring into light the related factors, while keeping in mind the effect of the job satisfaction at personel levels and on the concerned organization. 183 out of all the 196 nurses giving preventive services at the health centers in the Research & Training Areas belonging to the medical faculties in Ankara and Istanbul; and also 183 out of all the 1014 nurses giving curative services at the internal medicine, obstetrics and gynecology, surgery and pediatrics departments of the hospitals of the same medical faculties were included in this study. The stratified sampling method was used to select the 183 nurses giving curative services. The data was collected using the `Nursing Job Satisfaction Scale` prepared by the researcher who has also tested the scale for its validity and reliability. This scale was aiming to find out the differences between the wishes of the nurses about several dimensions of their work and their perceptions of the way these wishes can be fullfilled. The data was analyzed statistically using the SPSS (Statistical Package for Social Science)- 161 - software package. It was found out that the global job satisfaction was slightly less than neutral; besides the difference between the nurses giving preventive and curative services was not significant. The dimension giving the greatest job satisfaction was the work itself (the contents of the work); whereas the dimension giving least satisfaction was the financial view. Opportunities of promotion and progress at work, administration, and the administrators gave satisfaction at neutral and/or less than neutral levels. However, working conditions were giving relatively low satisfaction; whereas job security and peers were giving more than neutral satisfaction. The highest correlation was found between the global job satisfaction and the satisfaction due to the administration and the administrators; while the lowest correlation was observed between the global job satisfaction and satisfaction due to financial view and the job security. The reason for choosing nursing as a career was found to be a significant variable affeting the global job satisfaction. The nurses who have chosen nursing for professional reasons showed the highest levels of satisfaction. The variables of age, marital status, motherhood, the age of the youngest child, the presence of the problem at child-rearing, professional education, and training, years spent at nursing and the organization, the reason for chosing that organization, the departments of the organization and night-duties showed to change the- 162 - global job satisfaction in a way that supported several other studies in the literature. However, these variables did not create significant differences concerning the global job satisfaction. At the end of this study, the results were in the direction of giving advice to the administrators for the organization, improvement and efficiency of health services by increasing the level of job satisfaction of the nurses.