İş kazası riski yüksek yerlerde çalışanlarla iş kazası riski az yerlerde çalışanlar arasındaki psikolojik özellikler

Abstract

50 ÖZET Bu çalışmada iş kazası riski yüksek ortamlarda çalışanlarla, iş kazası riski az olan ortamlarda çalışanlar arasında olabilecek farklılıkları ve iş kazası geçirmiş olmanın çalışanı nasıl etkilediğinin ipuçlarını bulmaya çalıştık. Deney grubu olarak iş kazası riski yüksek metalden eşya sanayi iş kolunda çalışan 100 işçi, kontrol grubu olarak da iş kazası riski az olan elektrikli ev aletler üretim iş koluna bağlı 100 işçi alınmıştır. Deney ve kontrol gruplarını oluşturan bireyler kendi aralarında iş kazası geçiren ve iş kazası geçirmeyen olarak ayrılmıştır. Her iki grup ta kaza geçiren ve kaza geçirmeyen deney ve kontrol grupları olarak birbirleri ile karşılaştırılmıştır. Deneklerimizin yaş ortalamaları deney grubu 21.8±3.66, kontrol grubu 22.18 + 6.10 dur. Her iki grubumuzda tahsil, nedeni durum ve çalışma süresi olarak eşitlenirken, iş kazası geçirme bakımından fark vardır. Gruplara uygulanan Benton görsel algı testinde, iş kazası geçiren deney ve kontrol grupları puan ortalamaları arasında anlamlı fark çıkarken (p<0.001), iş kazası geçirmeyenlerde bir fark bulunamamıştır (p>0.05). Spielberger sürekli durumluk anksiyete skalasının hem sürekli hem de durumluk ölçeklerinde iş kazası geçiren deney ve kontrol grupları arasında anlamlı farklılıklar bulunmuş (p<0.001), bu fark iş kazası geçirmeyen deney ve kontrol gruplarının sürekli ve durumluk kaygı ölçeklerinde de tekrarlanmıştır (0.01 <p<0.05). Grupların yorgunluk puan ortalamaları birbirinden fraklı bulunmamıştır (p>0.05). Eysenck kişilik testinin psikotik, dışadönük, nörotik ve yalan alt testlerinde iş kazası geçiren deney ve kontrol gruplarının puan ortalamaları arasında fark bulunamazken (p>0.05), İş kazası geçirmeyen deney ve kontrol grupları puan ortalamaları arasında dışa dönük ve nörotik alt testlerinde istatistiksel olarak anlamlı farklar bulunmuştur (0.01 <p< 0.05).51 Reaksiyon zamanında ise, hem iş kazası geçiren deney ve kontrol grupları hem de iş kazası geçirmeyen deney ve kontrol grupları in celenen sağ ve sol ellerin ikisinde de farklar anlamlı bulunmuştur (0.01<p<0.05). Sonuç olarak iş kazası riski fazla olan ortam ile az olan ortamda çalışanlardan iş kazası geçirenler mukayese edildiğinde dikkat, sürekli ve durumluk anksiyete ve reaksiyon zamanı ortalamalarında anlamlı farklılıklar olduğu görülmektedir (P<0.05). Ayrıca yine iş kazası riski çok ve az olan ortamlarda çalışanlardan iş kazası geçirmeyenler mukayese edildiğinde sürekli ve durumluk anksiyete, dışadönüklük ve nörotiklik ile reaksiyon zamanlarında anlamlı ortalama farklarının görüldüğü fakat bu farkların iş kazaları geçirenler kadar yüksek olmadığı görülmüştür. Bu nedenle hem iş kazası riskinin, hem de iş kazası geçirmenin kişiyi olumsuz etkilediği, dolayısıyla iş kazası ris kinin çalışma ortamında azaltılması ve iş kazalarından koruma eğitiminde iş kazası geçirenlere öncelik verilmesi gerektiği anlaşılmıştır.

52 SUMMARY This study examines the potential differences between individuals working in high risk job accident environments. The study also tries to evoluate how individuals who have undergone job accidents have been effected. The test group of 100 workers has been selected from high risk job accident prone metal goods industry workers and the control group has been selected from low risk job accident prone electrical goods production industry workers. The individuals of the test and control groups have divided into those who have had job accidents, and those who have not. The group of individuals who have had accidents and the group have not in both the test and control groups, have been compared to each other. The mean age of the test group is 21.8±3.66, and of the control group 22.18±6.10. Both groups are equal in education, civil status and work duration, but are different in job accidents. The Benton visual perception test has been applied to the groups and a significant difference in the point average has been found in those test and control groups of having had job acidents (p<0.001), whereas no difference has been found in those who have not had job accidents (p>0.05). Significant differences have been found in the test and control groups of having had job accidents according to the Spielberger trait- state scale on both the trait scale and test scales (p<0.001). These differences have also been repeated ot the trait and state anxiety scales of the test and control groups of not having had job accidents (0.01<p<0.05). The fatigue point averages of the groups are not different from each other (p>0.05). There were no differences in the point averages of psychotic, extravert, neurotic and lie subgroup of Eysenck personality test in individual who are had job accidents in both test and control groups (p>0.05). Significant statistical differences have been found in the extravert and neurotic subtests of the test and control groups of not having had job accidents (0.01 <p<0.05).53 Significant differences in the reaction time have been found in both hands of the test and control groups of having had job accidents (0.01<p<0.05). As a result, significant differences are found in the trait and state anxiety and reaction time avereges when individuals who have under gone job accidents in both high and low risk environments are com pared (p<0.05). Addition, significant average differences are seen in trait and state anxiety, extravertism, neurotism and reaction times of those who have not undergone job accidents when both high and low risk job environment workers are compared. It has to be noted that these differences are not so high as those of workers who have under gone job accidents. It can be concluded that both high job accident risk and having had job accidents have negative effects on individuals. Therefore the risk of job accident in the work environment has to be decreased and priority has to be given to the individuals who had job accidents in the training of the prevention of job accidents.