Smear tabakasının varlığı ve yokluğunda çeşitli kök kanalı dolgu maddelerinin dentine tutunması

Abstract

ÖZET Endodontide ilk kez 1975'te McComb ve Smith'in SEM çalışmaları sonucu ortaya atılan smear tabakası kavramı günümüze dek çeşitli açılardan ele alınmıştır. Smear tabakasının hangi yöntemler ile kaldırılabileceği ve bu tabaka kaldırıldığında madde lerin neden olduğu apikal sızıntının nasıl etkileneceği birçok araştı rıcı tarafından incelenmiştir. Smear tabakası kaldırıldığında kanal dolgu maddelerinin dentine tutunma özelliğinin ne şekilde etkilene ceği ise henüz yeterince araştırılmamıştır. Bu çalışma da diş hekimliğinde son yıllarda sıkça kullanılan dört farklı tipte kanal dolgu maddesinin smear tabakasının varlığı ve yokluğunda dentine tutunma özelliğinin araştırılması amacıyla planlanmıştır. Bu şekilde smear tabakasının değişik bir bakış açısından değerlendirilmesi hedeflenmiştir. Çalışmada incelenen kanal dolgu maddeleri dört farklı tiptedir. Bunlar; çinko oksit öjenol esaslı bir kanal patı olan Tubliseal, kalsiyum hidroksit esaslı Sealapex, öjenolsüz bir kanal patı olan Diaket, ve bir polimerik reçine olan AH-26'dır. Çalışmanın ilk bölümünde tek köklü insan dişleri uzun eksenlerinden bucco-lingual yönde ikiye ayrılmışlardır ve sabit devirli tur motoru altında kök kanallarının yer aldığı oluk düzgün hale gelinceye dek aşındırılarak smear tabakası oluşturulmuştur. Dişlerin bir yarısında smear tabakası bırakılırken, diğer yarılardaki smear tabakası %17'lik EDTA (pH=7.7) ve %5.25'lik sodyum hipoklorit (pH=11) ile uzaklaştırılmıştır. Bu şekilde hazırlanan diş yarıları pirinç pullara tesbit edildikten sonra, incelenecek olan kanal dolgu maddeleri çubuklar içerisinde dentin yüzeyine temas ettirilmiş ve bu şekilde bir hafta süresince 37°C'de %100 nemli ortam sağlayan inkübatörde bekletilmişlerdir.Tutunma kuvvetinin ölçülmesinde `Instron Universal Test Aygıtı` kullanılmıştır. Aygıt dakikada 1 mm hızla artan bir çekme kuvveti uygulayacak şekilde ayarlanmış ve düşük kopma düzeylerini de saptayabilecek şekilde kalibre edilmiştir. Dolgu maddesi ile dentin arasındaki bağlantının koptuğu çekme kuvveti kg/cm2 cinsinden hesaplanmıştır. Çalışmada her grup için 20 örnek teste tabi tutulmuştur. Üretici firma önerilerine göre hazırlandığında bir haftalık inkübasyon süresi sonunda yeterince sertleşmediği belirlenen Sealapex dolgu maddesi, katalizörü iki katına çıkarılarak hazırlanan ikinci bir grup oluşturularak incelenmiş, bu şekilde her biri 20 örnek içeren toplam 10 farklı grup değerlendirilmiştir. Çalışma sonunda en güçlü tutunma özelliğini AH-26 dolgu maddesi gösterirken, en zayıf tutunmayı üretici firma önerilerine göre hazırlanan Sealapex göstermiştir. Smear tabakasının kaldırıl ması, üretici firma önerilerine göre hazırlanan Sealapex ve Tubliseal dolgu maddelerinin dentine tutunmalarını `anlamlı`, AH- 26'nın tutunmasını ise `ileri derecede anlamlı` şekilde arttırmıştır. Sealapex, katalizörü iki katına çıkarıldığında dentine tutunması ileri derecede artmış, ancak smear tabakasının kaldırılıp kaldırıl madığı durumlarda tutunma değeri anlamlı bir farklılık gösterme miştir. Çalışmada elde edilen ilginç bir bulgu, Diaket dolgu madde sinin smear tabakası kaldırılmadığı durumlarda dentine çok daha kuvvetli tutunması olmuştur. Bu durumun Diaket'in dentin kanalları içine girmemesinden kaynaklandığı düşünülmüştür. Bu çalışmada smear tabakası yalnızca bir yönüyle ele alınmış tır. Bu tür deneylerin klinik şartlara adapte edilebilmesi için, özellikle kök kanal sistemindeki değişik ortamı sağlayan daha çok sayıda araştırma yapılması gereklidir.

105 SUMMARY The smear layer concept in endodontics which was first introduced in 1975 by McComb and Smith has been investigated in various perspectives so far. Many investigators have examined the different methods by which this layer can be removed and how the apical leakage caused by various root canal sealers will be affected by the removal of this layer. On the other hand, the effects of the smear layer's removal on the adhesive properties of the root canal sealers to root dentine is still a subject which requires further investigation. It was therefore the purpose of this study to examine the adhesion of four different types of root canal sealers to human dentin in the presence and absence of the smear layer, so the evaluation of a different aspect of the smear layer was aimed. Four different types of root canal sealers were included in the study namely as follows: Tubliseal, a zinc-oxide eugenol based root canal paste, Sealapex, a calcium hydroxide based root canal paste, Diaket, a non-eugenol sealer and AH-26, a polymeric resin. In the first part of the study, single-rooted human teeth were cut along their long axes in the bucco-lingual direction by water- cooled air turbine burs. Following this, the grooves where the root canals have been located were smoothed by seperating diamond discs. This procedure was done to create a smear layer on the dentin surfaces. The smear layer on one half portion of a tooth was remained intact while the smear layer on the other half was removed by rinsing the associated half tooth portion in 17% EDTA (buffered to a pH of 7.7) and 5.25% sodium hypochlorite (buffered to a pH of 11) containing covered flasks. The rinsing procedure was continued for three minutes for each seperate solution. Later on, the prepared tooth halves were fixed on specially produced brass washers and brought into contact with the root canal sealers poured into specially designed brass cylinders. The samples werestored in an incubator providing a 100% moist atmosphere under 37°C for one week. The adhesion tests were performed by using the Instron Universal Testing Machine. The device was calibrated in such a way that a tensile load increasing at a constant crosshead speed of lmm/min was applied; therefore even those very low points where the bond between the dentin surface and the sealer was broken could be detected. The point where the bond between the root canal filling material and the dentin surface was broken was determined in terms of kg/cm2. 20 samples were tested for each seperate group. It was observed that Sealapex would not come to a final set at the end of the one-week incubation period when prepared according to the manufacturer's instructions. In order to overcome this problem, during the mixing process of this sealer, the amount of catalyst was increased to twice that recommended by the manufacturer. The samples prepared this way were taken as a seperate group named Sealapex II; therefore ten groups of 20 samples each were evaluated. The results of the study revealed that AH-26 showed the best adhesive properties to dentin, while Sealapex mixed according to the manufacturer's instructions showed the least. The removal of the smear layer caused an increase in the adhesion of Sealapex (mixed according to the manufacturer's instructions) and Tubliseal and the difference was found to be statistically significant. The adhesive properties of AH-26 to dentin also increased after the removal of the smear layer and the difference was statistically `highly significant`. When Sealapex was mixed by increasing the catalyst to twice that of the amount recommended by the manufacturer, its adhesion to dentin increased significantly, but no difference existed between the adhesion values whether the smear layer was removed or not. An interesting result obtained from this study was about Diaket's adhesion to dentin. This sealer was found to exhibit a much better adhesion to dentin when the smear layer was left intact. It was thought that this unexpected situation existed because of Diaket's inability to enter dentinal tubules. Only one aspect of the smear layer was taken into consideration in this study. In order to adapt these types of studies to clinical conditions, more studies simulating the different environment in the root canal system are required.