Toplumumuzda kötü davranılan ve ihmal edilen çocukların erken tanı ve tedavisinde hemşirenin gözlemi ve eğitici rolünün değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Araştırma, toplumumuzda çocuklara kötü davranma (istismar) ve ihmal olaylarını araştırmak ailenin çocuk yetiştirme tutumunun istismar ve ihmal özerine etkisini belirlemek, koruyucu Sağlık Hizmetleri ve Tedavi Edici kurumlarda çalışan hemşirelerin bu konudaki bilgi birikimlerinin riskli çocuk ve eğilimli aileleri tanıyabilmedeki becerilerini değerlendire bilmek amacıyla planlanmıştır. Araştırma, İstanbul İli Eyüp ilçesine bağlı Alibeyköy Bölgesinde 5 nolu Ana Çocuk Sağlığı Merkezi ve Sağlık Ocağına aşı, kontrol ve hasta lık nedeniyle gelen ev ziyaretleri yapılan rastlantısal örnekleme yöntemi ile seçilen 1-12 yaş grubu 24 erkek ve 36 kız toplam 60 çocuk ve onların anneleri ile görüşülerek ve bilgi formu doldurularak gerçekleştirilmiştir. Ayrıca ailenin yapısını değerlendirebilmek amacıyla Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutumu Ölçeği (Parenteral Attitude Research Instrument-PA- RI) uygulanmış ve ev ziyaretleri yapılmıştır. Bu çalışmada hemşirelerin riskli çocuk ve eğilimli ailelerin erken tanısındaki rollerini saptayabilmek için İstanbul ilinde değişik kurumlarda çocuk ile çalışan 250 hemşirenin istismar ve ihmal konusunda ki bilgi birikimlerini değerlendirmek amacıyla bilgi formu uygulanarak yapılmıştır.157 Elde edilen veriler `yüzdelik`, `X2` ve `t` testi ile istatistiksel ola rak değerlendirilmiştir. Çocukların yaşı, cinsiyeti, büyüme-gelişmeleri ile istismar ve ihmal edimesi arasında fark bulunmamıştır. 75-90. persentil değerler ara sında olan çocukların temizlik alışkanlıklarına daha fazla özen gösterildiği gözlenmiştir. Ailedeki çocuk sayısının, çocuk sıralamasındaki yerinin, annenin hamilelik sürecinin, çocuğun doğumunun istenmemesinin, annenin çocuk luk ve evlilik yaşamında mutsuz olmasının karşılaştırmada çocuğun istis mar ve ihmalinde etkili olmadığı görülmüştür. Araştırma grubunu oluşturan çocuklarda psiko-sosyal sorunların ve korkuların oldukça fazla olduğu görüldü. Annelerin eğitim düzeyinin yükselmesinin çocuğun tuvalet eğiti mine ve temizliğine özen göstermede, çocuğuna zaman ayırmada etkili olduğu, çocuklarına karşı daha eşit ve demokratik davrandıkları, ancak tüm eğitim düzeyindeki annelerin çocuklarını dövdükleri ve cezalandırdık ları görüldü. Aile yapısını değerlendirmek amacıyla Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutumu Ölçeği (PARI) uygulandı. Annelerin çoğunlukla aşırı koruyucu olduğu, sosyo ekonomik ve eğitim düzeyi düşük annelerin çocuk larına karşı daha çok baskı ve disiplin uygulayan aşırı koruyucu anneler olduğu Marmara Bölgesi ve kent doğumlu annelerin çocuklarına daha demokratik ve eşit davrandıkları görüldü. Bu çalışma hemşirelerin toplumumuzda istismar ve ihmal edilen çocukları tanımada, ailelere ve topluma bu konuda eğitim yapmada yeterli bilgiye sahip olmadıklarını göstermiştir.158 Eğitim yapacak hemşirelerin aile yapısını ve eğitim yapacağı top lumu iyi bilmesi çok önemlidir. Bu çalışma, hemşirelerin toplumumuzdaki aile yapısı, çocuk istismarı ve ihmali konularında bilgi birikimlerinin eksik olduğunu özellikle koruyucu sağlık hizmetlerinde çocuk ve aile ile çalışan hemşirelerin bilgilerinin yenilenmesi ve geliştirilmesi için çaba sarfedilme si gerekliliğini ortaya koyması bakımından önemlidir.

159 SUMMARY The research is planned to investigate child abused and neglect, to determine how the way the parents bring up the child affects abuse and neglect, to evaluate the ability of the nurses working in community to recognize the risked children and the parents having a tendency to abuse and neglect. It's realised by interviewing 60 children of age 1-12, 36 of which are girls and their mothers and by filling the forms given. The children and their mothers are randomly selected from those coming to Maternal and Child Health Center (MCH) at Alibeyköy in Istanbul. Parenteral Attitude Research Instrument (PARI) is applied and home visits are made to evaluate the structure of the families. In this research to evaluate the nurses role in early diagnose of risked children and the tended families, forms which are prepared to measure the level of nurses knowledge about abuse an neglect, are applied to 250 nurses working in different child units. The data is evaluated statistically by applying `percentage`, `X2`, `t` tests. No difference is found between the age, sex, growth and development of the children and abuse and neglect. Children between the values 75-90. percentil have received more attention about their cleannes habits and toilet training.160 It's concluded that; number and the rank of children in the family, the pregnancy period, the unwillingness for the birth of the child, mother's unhappiness during herchildhood and her marriage have no effect on abuse and neglect and that the children consisting the research group have important psyhco-social problems and fears. It's also concluded that the level of education of the mother has a considerable effect on her attention about toilet training, on the time she spends for her child. Besides, the fact that the mothers of a higher level of education behaves their children more equally and democratically, it's seen that the mothers of any level of education beat and punish their children. Parenteral Attitude Research Instrument (PARÎ) is applied to evaluate the struture of family and it's concluded that mothers of lowsocio-economic and education level exercise more pressure to their children and that they are more disiplined whereas' the mothers that were borned in big cities and in Marmara region behave their children more democratically and equally. But generally all mothers are found to be very protective. This research showed that the nurses don't have the necessary knowledge to recognize the abused and neglected children and to give education to the community. But it's very important that the nurses who will give eductaion has to know very well the structure of the family and the community. This study is important on the ground that it shows that nurses don't have enough knowledge about the family structure in our society and about child abuse and neglect and that it points out the necessity that especially nurses working with child and family in Maternal and Child Health Centers should improve their knowledge by given inservice education on this subject.