Yaşlanma ve diabet arasındaki ilişkinin eritrosit membran değişiklikleri açısından incelenmesi

Abstract

58 VI. ÖZET Son yıllarda biyolojik sistemlerdeki peroksidasyon olayları büyük önem kazanmıştır. Serbest radikaller ile uyarılmış lipid ve proteinlerin peroksidasyonu, hücre membranmın yapısal organizasyonu ve fonksiyonun da birçok değişikliklere neden olmaktadır. Membran lipidlerinin peroksi dasyonu hücre deformabilitesinin azalması, membran rijiditesinin artması gibi birçok patolojik olgu ile alakalı görülmektedir(21,59,94,113). Hidrojen peroksit, doymamış alkil yan grupları ile reaksiyona girerek peroksi grupları oluşturabilmektedir. Bunun yanısıra hidrosil radikallerinin diabetle ilişkisi olduğu da bilinmektedir. Diabette, eritrosit membran fonksiyonlarında değişimler meydana gelir. Bu durum membran lipidlerinin peroksi dasyonu sonucu ortaya çıkabileceğini akla getirmektedir. Çünkü yüksek glikoz düzeylerinde eritrosit membran lipidlerinde de peroksidasyon oluşabil- mektedir(60,61,94). Yaşlanma ile de oksidatif etkilerin birikimi sonucu hasarlı hücre sel yapılar artmaktadır(65). Tüm bunlara rağmen, bu hücre hasarına neden olan biyokimyasal mekanizmalar tam olarak bilinmemektedir. Fakat membran protein ve lipidlerinin hücrenin normal fonksiyon ve yaşamını sürdürmedeki gerekliliği bilinen bir gerçektir. Oksijen parçalanma ürünlerinin membrandaki lipidler ile proteinler arasında çapraz-bağ oluşumuna ve enzimlerin inaktivasyonuna neden olduğu ileri sürülmüş tür, 8 6, 93, 94, 95).59 Biz çalışmamızda bu etkilerin en açık şekilde görülebildiği eritro sit hücrelerini kullandık. Eritrosit membranları fazla doymamış yağ asidi içerdiklerinden, oksidan etkiye çok maruz kalırlar. Yaşlı ve Tip 2 diabetiklerin lipid peroksidasyonununun bir göstergesi olan % MDA değerleri normal gruba göre anlamlı olarak yüksek bulunmuştur (p<0.05). Buna karşılık, hücrenin savunma sistemlerinin göstergelerinden biri olan glutatyon (GSH) düzeyleri yaşlılarda daha düşük iken (p<0,05); diabetiklerde normallere göre fark bulunamamıştır. Peroksidasyonun sonucunda ilgili grupların lipid ve proteinlerin de oksidasyona bağlı hasar ve değişiklikler beklenebilir. Gerçekten; (TLC) ile fosfolipidler incelendiğinde, MDA'in PS ve PE ile yaptığı çapraz bağlar sonucunda bir adduktun ortaya çıktığı görülüyor. Elektroforez ile membran proteinlerine baktığımızda ise, yaşlılardaki bazı band profillerinde azalma olabileceğini söylemek mümkündür. Ayrıca; eritrosit membranının en önemli fonksiyonlarından biri olan glikoz transportu da hem yaşlılarda, hem de Tip 2 diabetiklerde çok ileri düzeyde azalmaktadır. Sonuçlarımız; yaşlanma ve tip 2 diabette, eritrosit membranlarında ortaya çıkan hasarın serbest radikallerle ilişkisini vurgulamaktadır.

60 SUMMARY Peroxidation of lipids in biological systems is gaining increasing interest in recent years. The occurence of free radical-induced lipid peroxidation causes considerable changes in the structural organization and the function of the cell membrane. Peroxidation of membrane lipids has been associated with a number of pathological phenomena such as increased membrane rigidity, decreased cellular deformability reduced erythrocyte survival and lipid fludity. Hydrogen peroxide is capable of introducing peroxide groups by reacting with unsaturated alkyl side chains and it has been shown that hydroxyl radical can mediate diabetes. Some alterations occurs in the functions of erythrocyte membrane in diabetes. These alterations in diabetes may be associated with the peroxidation of membrane lipids. Because lipid peroxidation of erythrocyte membranes increase at the high glucose level. There is an accumulation in oxidatively damaged cellular components with age. Although, biochemical reactions leading to cell damage are unknown. But it is also known that, lipid and protein components of membranes are necessary for cell survival and function. In this study, we have used erythrocytes in which the effect of oxidative agents observed most clearly. Since the erythrocyte membranes contain excessive amounts of polyunsaturated fatty acids, they are more61 easily exposed to the harmful effects of oxidants. The MDA % values which are the indicator of lipid peroxidation were found to be significantly higher (p<0.05) in the geriatric and type 2 diabetic groups compared to normal population. Controversially, the glutathion level (GSH), one of the defence mechanism of the cell, was found to be low in the aged group (p< 0.005) while no difference was observed in the diabetic group compared to normals. Peroxidation might have damaged and changed the lipids and proteins of these two groups due to oxidation. Investigation of the phospholipids with TLC indicates an adduct formed by cross-linking of MDA, PC and PE. Elektrophoresis of the membrane proteins of the aged, can be said to show a decrease in some of the band profiles. Glucose transport, that is one of the most important functions of the erythrocyte membrane, is decreased to very low levely in both the geriatric and the type 2 diabetic groups.