Journal de Constantinople`a göre Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane`nin Galatasaray dönemi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, 1843-1848 yılları arasında Journal de Constantinople'da yayınlanan, Galatasaray Tıp Okulu ile ilgili haberler ve çeşitli yazılar temel alınarak, söz konusu dönemde okul hakkındaki bilgiler derlenmeye gayret edilmiştir, öncelikle ele alınan devre hakkında genel bazı bilgiler verildikten sonra, kaynak kabul edilen gazetenin yayın hayatına, okul ile ilgisine değinilmiş; binayı bir tıp okulu olarak hazırlayan mimar Smith'in çalışmaları ve okulu mahveden 1848 yangını üzerinde durulmuştur. Ele alınan dönem içinde gazetede yayınlanan okulun yıllık faaliyet rapor metinlerinin verilmesinden sonra bu bilgilerin değerlendirilmesine gidilmiştir. Buna göre, gerek hazırlık döneminde, gerekse tıp bilimlerinin öğretimi devresinde çağdaş bir eğitim düzeyi tutturmak gayesiyle yeni düzenlemelerin yapıldığı Tıbbiye' de her yıl atılan yenilikçi adımlarla bu sağlanmış ve 1848 yılında, okul mezunu dört hekimin Viyana Tıp Fakültesi'nde verdikleri başarılı sınavlar ile bu durumu Avrupa'daki çevreler de kabul etmişlerdir. Okulda gerçekleştirilen yenilikler arasında, eğitim süresinin 10 yıla çıkarılması; anatomi derslerinde her iki cinsten kadavra üzerninde teşrih yapılabilmesi ve buna bağlı olarak teşhiste yetkinlik sağlanması; eczacı olmak için okulun eczacılık bölümünde teorik ve pratik derslerin alınması şartının getirilmesi; kadın adaylar için doğum derslerinin verildiği ebelik okulunun faaliyete geçmesi; her tıbbi branşın teorik ve pratik derslerinin okutulması; tıp, cerrahi ve göz hastalıkları derslerinin kliniklerde işlenilerek, buradaki hastaların en son bilgilere göre tedavi edilmeleri; hocalar, asistanlar ve öğrencilerin yaptıkları ameliyatlarda yüksek başarı elde etmeleri ilk bakışta sayılabilir. Yine bu dönemde okulda çeşitli müzeler kurulmuş, kimya laboratuarı açılmış; bir askeri farmakope ile bir askeri hijyen kitabı, askeri hastahaneler nizamnamesi hazırlanmıştır. Aşılama konusunda planlı bir faaliyşet yürütülerek, Hekimbaşı ismail Efendi tarafından çiçek ve kolera risaleleri hazırlanarak çiçek aşısı serumu elde edilmiştir. 1848 Yılında kloroform, anestetik madde olarak Galatasaray Tıp Okulu'nda ameliyatlarda kullanılmıştır. Çağdaş eğitimi ve örnek bir bilim kurumu olma özelliği ile dikkati çeken Okul, geçirdiği yangın sonucu faaliyetlerine son vermek zorunda kalmıştır. SUMMARY Being published in istanbul at the first half of the preceding century, Journal de Constantinople adopted a policy backing the reformative actions of the Ottoman Empire at that era. The renovative movements displayed at the modern schools of middle and higher education were given great importance and attentively followed by this newspaper. The research of the annual reports of the Galatasaray School of Medicine as well as the other news 122

ÖZET Bu çalışmada, 1843-1848 yılları arasında Journal de Constantinople'da yayınlanan, Galatasaray Tıp Okulu ile ilgili haberler ve çeşitli yazılar temel alınarak, söz konusu dönemde okul hakkındaki bilgiler derlenmeye gayret edilmiştir, öncelikle ele alınan devre hakkında genel bazı bilgiler verildikten sonra, kaynak kabul edilen gazetenin yayın hayatına, okul ile ilgisine değinilmiş; binayı bir tıp okulu olarak hazırlayan mimar Smith'in çalışmaları ve okulu mahveden 1848 yangını üzerinde durulmuştur. Ele alınan dönem içinde gazetede yayınlanan okulun yıllık faaliyet rapor metinlerinin verilmesinden sonra bu bilgilerin değerlendirilmesine gidilmiştir. Buna göre, gerek hazırlık döneminde, gerekse tıp bilimlerinin öğretimi devresinde çağdaş bir eğitim düzeyi tutturmak gayesiyle yeni düzenlemelerin yapıldığı Tıbbiye' de her yıl atılan yenilikçi adımlarla bu sağlanmış ve 1848 yılında, okul mezunu dört hekimin Viyana Tıp Fakültesi'nde verdikleri başarılı sınavlar ile bu durumu Avrupa'daki çevreler de kabul etmişlerdir. Okulda gerçekleştirilen yenilikler arasında, eğitim süresinin 10 yıla çıkarılması; anatomi derslerinde her iki cinsten kadavra üzerninde teşrih yapılabilmesi ve buna bağlı olarak teşhiste yetkinlik sağlanması; eczacı olmak için okulun eczacılık bölümünde teorik ve pratik derslerin alınması şartının getirilmesi; kadın adaylar için doğum derslerinin verildiği ebelik okulunun faaliyete geçmesi; her tıbbi branşın teorik ve pratik derslerinin okutulması; tıp, cerrahi ve göz hastalıkları derslerinin kliniklerde işlenilerek, buradaki hastaların en son bilgilere göre tedavi edilmeleri; hocalar, asistanlar ve öğrencilerin yaptıkları ameliyatlarda yüksek başarı elde etmeleri ilk bakışta sayılabilir. Yine bu dönemde okulda çeşitli müzeler kurulmuş, kimya laboratuarı açılmış; bir askeri farmakope ile bir askeri hijyen kitabı, askeri hastahaneler nizamnamesi hazırlanmıştır. Aşılama konusunda planlı bir faaliyşet yürütülerek, Hekimbaşı ismail Efendi tarafından çiçek ve kolera risaleleri hazırlanarak çiçek aşısı serumu elde edilmiştir. 1848 Yılında kloroform, anestetik madde olarak Galatasaray Tıp Okulu'nda ameliyatlarda kullanılmıştır. Çağdaş eğitimi ve örnek bir bilim kurumu olma özelliği ile dikkati çeken Okul, geçirdiği yangın sonucu faaliyetlerine son vermek zorunda kalmıştır. SUMMARY Being published in istanbul at the first half of the preceding century, Journal de Constantinople adopted a policy backing the reformative actions of the Ottoman Empire at that era. The renovative movements displayed at the modern schools of middle and higher education were given great importance and attentively followed by this newspaper. The research of the annual reports of the Galatasaray School of Medicine as well as the other news 122published at the Journal bring lots of information forth concerning the activities of the School. The School started to activate at the building in Galatasaray which had been widely modified and restored by English architect Smith, in 1839 under the directory of Dr. Bernard from Austria. Taking ail the sultanate support for granted aiming at the progress of this institution, both Hekimbaşı (The Head Physiciarvand the minister of the School) and Muallim-i Evvel (The Chief Professor) launched out various reforms of capital importance. Firstly the whole preparatory period was reorganised for assuring the basic knowledge of the students from ail the communities of the Empire and for applying an education programme integrating both French and the Eastern languages (Turkish, Arab and Persian). The board of teachers was enlarged with the graduates of Western Faculties of Medicine and with Galatasaray itself. Getting the permission for dissection on cadavers, the students were able to consolidate their diagnostics knowledge through anatomical researches. The students were trained at the bedside of the patients in the cliniques and the interns were allowed to do operations together with their professors resulting in quite a low mortality. The performance of pharmacy in the Empire were stipulated of getting education at Galatasaray School of Medicine where was opened the first class for midwifery in the country. The administration of chloroforme as the anesthetic substance was first experienced on animal and human bodies and accomplished at the operation in that School. Four graduates of this Institution who were taken to the final examinations at the Vienna School of Medicine, have been brilliantly succesful and proved the contemporary level the School had attained since its foundation. This greatly appreciated modern Institution was ruined at a fire in Pera on October 1 1 th 1848 and the Galatasaray period of Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane has thus come to an end. 123