İstanbul çevresinde yetişen Amanita Phalloides mantarında HPLC ile alfa-amanitin miktar tayini

Abstract

- 92 - Türkiye bitkilerin yol açtığı zehirlenmeler arasında, özellikle sonbahar ve ilkbahar aylarında, mantar zehirlenmeleri ilk sırayı almaktadır. Ölümle sonuçlanan mantar zehirlenmelerinin %90'ı Amanita phalloides ile meydana gelmektedir. A.phalloides türünün zehirlenmeye neden olan başlıca bileşiği siklopeptid yapısındaki a- amanitindir. Ölümle sonuçlanan zehirlenme vakalarının yıllara göre farklılık göstermesi gözönüne alınarak, İstanbul çevresindeki ormanlarda yetişen A.phalloides mantarında a-amanitin miktar tayini yapılmasına karar verildi. Ekim 1991 ve Kasım 1992'de Belgrat Ormanı, Büyükbent'ten, Aralık 1992'de Beykoz-Göllü'den toplam 11 A.phalloides örneği toplandı. Örneklerin boyu ve çapı ölçüldükten ve tartıldıktan sonra 2 örnek hariç diğerleri kurutuldu ve tekrar tartıldı. 2 taze örnek ince parçalar halinde kesildikten sonra, kurutulan örnekler ise toz edildikten sonra metanol ile geri çeviren soğutucu altında, su banyosunda tüketildi. Metanollü çözelti süzüldükten sonra rotavaporda kuruluğa kadar uçuruldu. Bakiye metanolde çözülerek balonjojede metanol ile 100 ml'ye tamamlandı. Hazırlanan metanollü ekstreler İ.T.K.'de incelendi ve HPLC ile a-amanitin miktar tayini gerçekleştirildi. İ.T.K.'de silikajel plak ve Kloroform-metanol-asetik asit-su (75:33:5:7.5 v/v) çözücü sisteminde yapılan incelemede tüm örneklerin a-amanitin taşıdığı standart a-amanitin ile karşılaştırılarak saptandı. HPLC ile a-amanitin miktar tayini için, ^Bondapak C-,g kolon, metanol-su (40:60 v/v) çözücü sistemi, 303 nm- 93 - UV deteksiyonu ve 1 ml/dak. akış hızı kullanıldı. 1991 yılında toplanan örneklerin ortalama 1.41mg/g (kuru mantar), 1992 yılı örneklerinin ise ortalama 0.47 mg/g (kuru mantar) a-amanitin taşıdığı saptandı. Sonuç olarak, Belgrat Ormanı, Büyükbent'ten 1991 yılında toplanan örnekler, 1992 yılında aynı yerden toplanan örneklerin 3 misli a-amanitin taşımaktadır. Bunun nedeni amatoksin miktarının havanın nemi ve ısısından etkilenmesidir. 1992 yılında İstanbul'un Avrupa ve Anadolu yakalarından toplanan örneklerin ise a-amanitin miktarı bakımından bir farklılık göstermediği saptanmıştır.

- 95 - E n Turquie, le cas d'intoxication due â I'ingestion des champignons sont frequents surtout â l'automne et au printemps. Les 90 % des cas mortels ont pour cause I'Amanite phalloide. La toxine principale, responsable de I' intoxication, chez Amanita phalloides est I'a-amanitine qui est un cyclopeptide. Le nombre des cas mortels causes par les champignons variant d'une annee â I'autre, le taux d'a-amanitine dans les Amanita phalloides, qui poussent dans les forets autour d'İstanbul, a ete etudie. 1 1 echantillons d1 Amanita phalloides au total, ont ete collectes â Büyükbent dans la foret de Belgrade en Octobre 1991 et en Novembre 1992 et â Beykoz-Göllü en Decembre 1992. Apres avoir determine le diametre du chapeau, la hauteur et le poids, tous les champignons ont ete seches â I'exception de deux qui ont ete etudies â I'etat frais. Les champignons secs, repeses apres dessication et reduits en poudre et les champignons frais coupes en tranches minces ont ete extraits au methanol sous reflux sur un bain-marie. Apres filtration, la solution methanolique a ete evaporee â sec sous vide. Le residu, redissout dans du methanol, est transvase dans une fiole jaugee de 1 00 ml et ajuste au volume avec du methanol. L'analyse qualitative de ces solutions a ete realise en CCM et le dosage de I'a-amanitine en CLHP. La chromatographie sur plaque de silice developpees dans un melange de chloroforme-methanol-acide acetique-eau (75:33:5:7.5, v/v) a revele la presence de I'a-amanitine dans les 1 1 echantillons etudies. Le dosage de I'a-amanitine dans ces echantillons a ete realise en CLHP dans les- 96 - conditions suivantes: colonne: uBondapak C18, solvant: methanol-eau (40:60,v/v), detection: UV 303 nm, debit: 1 ml/min. Le taux moyen d'a-amanitine dans les echantillons de I'annee 1991 est de 1.41 mg/g (champignon sec) et dans ceux de I'annee 1992 il est de 0.47 mg/g (champignon sec). Les champignons collectes en 1991 â Büyükbent dans la foret de Belgrade renferment 3 fois plus d'a-amanitine par rapport â ceux collectes en 1992 au meme endroit. Cette variation est liee â certaines donnees climatiques, comme I'humidite relative et la temperature de I'air, qui ne sont pas pâreilles tous les ans. Quant aux champignons collectes en 1992 â deux emplacements differents, cöte europeen et cote asiatique d'istanbul, leur taux d'a- amanitine ne presente aucune difference.