Annelerin öz-bakım gücü, sağlıklı bebeklerinin bakım sorunları çözme becerileri ve bu süreçte hemşirenin eğitici rolünün etkisi

Abstract

8. ÖZET Araştırma, çocuklarının adına onların sağlık bakım gereksinimlerini karşılayan annelerin; öz-bakım güçleri ile sağlıklı bebeklerinin bakım sorunlarını çözme becerileri arasındaki ilişkiyi belirlemek ve bu süreçte hemşirenin eğitici rolünün etkinliğini ortaya çıkarmak amacı ile planlanmıştır. Örneklemeye, Marmara Üniversitesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı'na Ocak- Şubat 1994 tarihleri arasında doğum öncesi takip nedeni ile başvuran, 3.trimester'de ve çalışmaya katılabilme özelliğine sahip, 30 vaka 30 kontrol olmak üzere toplam 60 gönüllü anne alınmıştır. Vaka ve kontrol grubuna ait veriler; aile ve anneyi tanıtıcı bilgiler anketi, sağlıklı bebek bakımına (ilk 3 ay) yönelik bilgi düzeyi değerlendirme formu, öz-bakım gücü ölçeği ve sorun- çözme becerileri değerlendirme formu, `Bebeğimin bakım sorunları ile ilgilenme durumum` kullanılarak elde edilmiştir. Vaka grubu, bebeklerinin bakımı konusunda bilgilendirilmiş,- bakımda karşılaşacabilecekleri sorunlar açıklanmış ve alınabilecek önlemler ile sorunları çözmeye yönelik danışmanlık yapılmıştır. Ayrıca gerektiğinde başvurabilecekleri `Bebeğiniz ve Siz` isimli rehber kitapçık verilmiştir. Ev ziyaretleri sırasında göbek bakımı, bebek banyosu vb. uygulamalar anneye gösterilmiştir. Kontrol grubu ise, rutin klinik hizmetlerinden yararlanmıştır. Etik açıdan bebek sağlığı dikkate alınarak aynı kitapçık formlar uygulandıktan sonra kontrol grubuna da verilmiştir Her iki grubu oluşturan anneler, doğum sonrası 3. aya kadar izlenmiştir. Elde edilen verilerin analizi için SPSS (Statistical Pacakage for Social Sciences) paket programından yararlanılmıştır istatistiksel değerlendirmelerde yüzdelik, x2 (Chi-square), ortalama (x), standart sapma (~ SD). student's t testi, Pearson korelasyon dağılımı (Pearson r). tek yönlü varyans çözümlemesi ( AN'OVA) yöntemleri kullanılmıştır. 107Vaka ve kontrol grubu arasında, tanıtıcı özellikler, bu gebeliği isteme durumu, başka bir bebekle ilişki deneyimi ve sağlıklı bebek bakımına ait bilgi düzeyi (ilk karşılaşmada) açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Vaka grubunun sağlıklı bebek bakımı ve sorunlarına ait bilgi, öz-bakım gücü, bakım ve dolayısı ile sorun-çözme beceri düzeylerinin, kontrol grubundan yüksek olduğu belirlenmiştir. İki grup arasında bu değişkenler açısından, vaka grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Annelerin öz-bakım gücü, bebek bakım bilgisi, bakım ve sorun-çözme becerileri arasında anlamlı ilişkilerin varlığı kanıtlanmıştır. En güçlü ilişkinin öz-bakım gücü ile sorun-çözme becerisi ve eğitim öncesi ile sonrası bilgi puanları arasında olduğu görülmüştür. Ebeveynlerin eğitim durumu, evde yaşayan nüfus, canlı çocuk sayısı ile annelerin öz- bakım gücü arasında ilişki belirlenmiştir. Annelerin sağlıklı bebeklerinin bakım sorunlarını çözme becerileri ise sadece kendilerinin ve eşlerinin eğitim düzeyleri ile ilişkili bulunmuştur. 108

9. SUMMARY The purpose of this research to look for the relations between problem solving skills of mothers and their self-care agency and analyze the instructive and effective roles of nurses on baby-mother relationships. For the sampling, a total of 60 volunteer mothers (of third trimester), (30 for the occurrence and 30 for the control group) who demand pre-natal follow up from the Department of the Gynecology at the University of Marmara Hospital between the dates of January-February 1994 and have the proper qualifications of participating in such a scientific study, have been chosen. The data which belong to the occurrence and the control groups, the introductory family and mothers's information questionnaire, the information-level evaluation form for the healthy baby care (for the first three months), the assessment of the self-care agency scale and the problem solving skills questionnaire were obtained while considering the ways of how the mother handle the problems of baby-care. The occurrence group is informed about how to care of their babies and is explained the possible problems they might encounter during the care, and also necessary advise is given regarding the problem-solving matters using the given precautions. Furthermore, a guide booklet called `Your Baby and You` was made available to the mothers so that they could use it when necessary. The practices such as cord care, baby care and so on, were presented to the mothers during the home-visits. Meanwhile, the control group benefited from the routine clinical services. The same booklets are distributed to the control group considering the importance of baby-care from ethical perspective. The mothers in both groups were followed-up until the third month of the postnatal period. The SPSS (Statical Package for Social Sciences) was used for the analysis of the results. For the statistical assessment of the results, percentage, x2 (Chi-square), mean (x), standard 109deviation (± SD), student's t test, Pearson correlation distribution (Pearson r), and one-way AJNOVA methods were employed. In statistical terms, no significant difference was found between the control and the occurrence groups with respect to level of knowledge about the healthy baby care, the introductory characteristics, willing to have this baby, and the experience of relationship with another baby. It was determined that problem solving-skills of the occurrence groups were higher than those of the control group as related to information they had regarding the healthy baby-care and problems and self-care agency. Significant relationships were found between the two groups in terms of the same variables on the favor of the occurrence group. The presence of significant relationships between the self-care agency of mothers, their knowledge of baby-care, and their problem solving skills was affirmed as well. It was also seen that strongest relationship was observed between the self-care agency and the problem-solving skills and between the pre-education and post-education knowledge scores. Moreover, interrelationships among the educational status of the mothers, multiparity, and self-care agency of the mothers were studied, and was found that problem-solving skills of mothers were related only with their and their spouses's educational levels. no