Kedi ve köpeklerde ultrasonografik muayene ile gebelik ve infertilitenin teşhisi

Abstract

7- ÖZET Bu çalışmada ultrasonografinin kedi ve köpeklerde gebelik tanısındaki ve infertiliteye sebep olan genital organ patolojilerinin saptanmasındaki etkinliği ve güvenilirliği araştırıldı. Çalışma, gebelik muayenesi ve genital organ problemlerinin teşhisi amacıyla kliniğe getirilen 103 dişi köpek ve 55 dişi kedi üzerinde gerçekleştirildi. Abdominal yolla yapılan ultrasonografik muayenede köpeklerde 5 MHz'lik, kedilerde ise 7 MHz'lik sektör problar kullanıldı. Ultrasonografik muayene ile tespit edilmiş gebelik bulguları, yavruların canlılığını gösteren veriler ve gebelik yaşı verilerinin doğruluk oranları doğumdan sonraki bulgularla, genital organ problemlerinin teşhisindeki doğruluk oranı ise operasyon bulgularıyla karşılaştırıldı. Ultrasonografik muayenede, gebelik tanısı amacıyla getirilen 56 köpekten 35'inin gebe 21'sinin gebe olmadığı, 25 kediden 15'inin gebe 10'unun gebe olmadığı tespit edildi. Kedi ve köpeklerde gebelik keselerinin görülmesine bağlı en erken gebelik teşhisi % 50 güvenilirlikle 17. günde ve % 100 güvenilirlikle 20. gün ve sonrasında yapılabildi. Fötal kalp atımları köpeklerde 28. günden, kedilerde ise 20- 25. günlerden itibaren tespit edildi. İskelet yapısı gri-beyaz (hiperekojenik) yapılar olarak 35-40. günlerde belirlendi. Gebe olduğu teşhis edilen 35 köpek ve 15 kedide ultrasonogram yardımı ile yapılan ölçümlere gebelik yaşının tayini amacı ile, England ve ark. (21), Yeager ve ark. (66) ile Beck ve ark. (8) tarafından yapılan çalışmalara dayanarak Matton ve ark. (37) tarafından elde edilen formüller uygulandı. Formüle göre tespit edilen tahmini doğum günleri ile gözlemlenen gerçek doğum günleri arasındaki farkların geometrik ortalaması köpeklerde 2.57 gün, kedilerde ise 2.3 gün olarak tespit edildi. Çeşitli genital organ problemleri ile kliniğe getirilen 47 köpek ve 30 kedide yapılan ultrasonografik muayenede; 23 köpek ve 8 kedide pyometra ve metritis, 3 köpek ve 4 kedide stump pyometra, 6 köpek ve 4 kedide ovaryum kisti, 1 köpekteendometrial kist, 2 kedide ve 1 köpekte ovaryum tümörü, 3 köpekte masere yavru bulunmuştur. Doğum sonrası muayene edilen 10 köpek ve 12 kedide uterusta yavru kalıp kalmadığı ultrasonografik muayene ile %100 doğruluk oranında teşhis edildi. Sonuç olarak yapılan çalışmanın ışığında Türkiye'de, Veteriner Hekimlik'te yeni yeni kullanım alanı bulan ultrasonografik muayenenin kedi ve köpeklerde gebelik teşhisi, gebelik yaşının tayini, yavruların canlılığının ve gelişiminin kontrolü, bunun yanında pyometra, metritis, masere veya mumufiye olmuş yavruların tespiti, doğum sonu uterusta yavru kalıp kalmadığı, yavru zarlarının atılıp atılmadığı, uterus ve envolusyonunun kontrolü, ovaryum tümörleri ve ovaryum kistleri gibi gebelik ve gebelikle ilişkisi olmayan genital organ problemlerinin tespit ve teşhisinde güvenilir ve etkili bir metod olduğu kanısına varılmıştır.

-64- 8- SUMMARY In this study, the efficiency and reliability of ultrasonography on the pregnancy diagnosis and determination of genital organ pathologies that cause infertility are investigated. The study is conducted on 103 bitch and 55 queen that are brought to the clinic for the purpose of diagnosis of pregnancy and genital organ problems. In ultrasonographic diagnosis that is carried by the abdominal method, 7 MHz sector probs in cats and 5 MHz sector probs in dogs are used. Accuracy rates of the data obtained from the pregnancy diagnosis, assessment of foetal viability and estimation of gestational age are compared with the data that are obtained after whelping. The accuracy rates of the diagnosis of genital organ problems are compared with postoperative findings. In the ultrasonographic examination, it is found that 35 of the 56 dogs and 15 of the 25 cats are pregnant and the remaining 21 dogs and 10 cats are not pregnant. The earliest ultrasonographic detection of pregnancy in dogs and cats is made by visualizing the gestational sacs on day 17 after last breeding. Foetal hearth rate is seen beating on day 28 in dogs and on days 20-25, in cats. The fetal skeleton can be identified on days 35-40 and is seen as hyperechoic structures. For the aim of determining the gestational age, the formula that are developed by Matton at al. (37) based on the work of England et al. (21) Yeager et al (66) and Beck and et al. (8) are applied on the data of pregnant 35 bitch and 15 queen. The predicted birth dates according to the formula are compared with the actual observational birth dates and the mean values of the geometric differences between them are found as 2.57 days in dogs and 2.3 days in cats. From 47 dogs and 30 cats that are brought to the clinic for diagnosis of different genital organ problems; it is found that 23 dogs and 8 cats have pyometra-65- and metritis, 3 dogs and 4 cats have stump-pyometra, 6 dogs and 4 cats have ovarian cyst, 1 dog has endometrial cyst, 2 cats and 1 dog have ovarian tumour and 3 dogs have macerated fetus. In postpartum ultrasonographic examination of 10 bitch and 12 queen foetal retention diagnose is made with 100 % accuracy rate. In the light of the findings of the research it is concluded that ultrasonography, that is started to be used very soon in Veterinary Practice in Turkey, is an effective and reliable method in the determination of pregnancy, estimation of gestational age, monitoring foetal development and foetal viability, besides these diagnosis of pyometra, metritis, macerated or mumificated fetus, pospartum foetal retention, ovarian tumours and ovarian cysts in dogs and cats.