Petrol piyasası ile BİST arasındaki ilişkinin analizi

Abstract

Bu çalışmada BİST ile ham petrol fiyatları arasındaki ilişki Ocak 2002 Mayıs 2014 döneminde aylık ve dolar cinsinden incelenmiştir. Çalışmada spot brent ham petrol fiyatları ve NYMEX brent ham petrol sözleşme fiyatları kullanılmıştır. Araştırmada BİST ile petrol arasındaki ilişkinin yönü ve boyutları ortaya koyulmaya çalışılmıştır. BİST ile ham petrol fiyatı arasında çift yönlü ilişki tespit edilmiştir. Ayrıca gerek spot brent ham petrol fiyatları gerekse NYMEX brent ham petrol sözleşme fiyatlarının BİST 100 endeksi, BİST 50 endeksi, BİST 30 endeksi, sınai endeksi, gıda içecek endeksi ve kimya petrol plastik endekslerini ters yönlü etkilediği tespit edilmiştir. Bu sonuçlar global ekonominin bir parçası olarak dünya borsalarının birbirlerinden etkilendiğini aynı zamanda spot ve vadeli ham petrol fiyatlarının da borsa ile ilişkili olduğunu göstermektedir. BIST ve ham petrol fiyatlarındaki karşılıklı ilişkinin temel nedeni dünya ekonomisinin bir bütün olarak hareket etmesi ve Türkiye sanayisinin petrole olan bağımlılığıdır. BIST'in ham petrol fiyatlarına olan etkisi dünya ekonomisinin bir bütün olarak hareket etmesinden kaynaklanmakla birlikte ham petrol fiyatlarının BIST'e olan etkisi Türkiye'nin petrole olan bağımlığından kaynaklanmaktadır. Türkiye sanayisinin petrole olan bağımlılığı nedeniyle petrol fiyatlarındaki artışlar BIST'i negatif yönde etkilemektedir.

In this study, the relationship between BIST and crued oil prices in January 2002 May 2014 were examined monthly and US dolar denominated. Spot brent crude oil prices and NYMEX brent crude oil contract prices were used in the study. It was aimed to present the direction and size of the relationship between BIST and oil in this research. A bidirectional relationsjiip between BIST and crude oil prices was determined. Moreover, it was found out that both spot brent crude oil prices and NYMEX brent crude oil contract prices have a negative effect on BIST 100 index, BIST 50 index, BIST 30 index, industrial index, the index of food, beverages and chemicals oil plastic indices. These results show that world stock markets as a part of the global economy are influenced by each other. They also show that the spot and futures crude oil prices are associated with the stock market. The main reason for the correlation between BIST and crude oil prices is that the world economy acts as a whole and Turkish industry depends on oil. While the effect of BIST on the crude oil prices is caused by the movement of the world economy as a whole, the effect of crude oil prices on BIST arises from the dependence of Turkey on oil. Increases in oil prices affect BIST negatively because of the dependence of Turkish industry on oil industry.