Çok değişkenli varyans analizinin (MANOVA) sağlık bilimlerinde uygulaması

Abstract

ÖZET Hastalık nedenleri tek bir etkene bağlı olabileceği gibi, genellikle birden fazla etkene de bağlı olabilir. Çok değişkenli etkenlerin hastalık üzerindeki etkisi ayrı ayrı incelenebildiği gibi, önemli sayılan çok sayıdaki etkenlerin aynı anda hastalık üzerinde etkilerinin de araştırılması kurgulanabilir. Böyle bir çözümlemeye olanak sağlayan istatistiksel yöntem, çok değişkenli varyans analizi (MANOVA)'dir. Çalışmada, çok değişkenli varyans analizi yöntemi kullanılarak allerjik olgularda etken olabilecek anne sütü alım süresi, total IgA ve IgE değerleri gibi parametreler birlikte incelenmiş ve hastalığın oluşumu üzerine etkilerinin gösterilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, rastgele örneklemeyle elde edilen yaşlan 0-18 arasında değişen 1000 allerjik olguya ait veri incelendi. Çalışmada, ortak değişken olarak anne sütü alım süresinin total IgE ve IgA düzeylerine etkisi, bronşiyal astım, allerjik rinit ve atopik dermatit tanısı konmuş olgularda, cinsiyet ve yaş gruplarında çok değişkenli varyans analizi ile incelenmiştir. Total IgE ve IgA değişkenlerinin, yaş grubuna göre anne sütü alım süresinden bağımsız olarak değişim gösterdiği saptanmıştır. Yaş arttıkça IgA ve IgE düzeylerinde artış belirlenmiştir. 48

SUMMARY The causes of the diseases can be explained by a single factor, but are generally multifactorial.. The effects of each factor can be analysed separetly. More relevant statistical analysis are evaluations by multifactorial statistical tests such as MANOVA. The aim of this study was to show the combine effects of the several variables such as duration of breastfeeding, the level of the total IgA and IgE on allergic cases were investigated togetherly by using the methods of the multivarite analysis of variance. For this aim, 1000 allergic cases, aged between 0 and 18, selected by random sample have been analysed. Sex, age group and duration of breastfeeding, as well as the levels of IgA and IgE were the variables to be evaluated as causes of allergic diseases among the cases having bronchial asthma, allergic rhinitis and atopic dermatitis. When total IgE and IgA variables were analysed according to age groups by using multivariate analysis of variance, it has been determinated that total IgE and IgA levels increased by age regardless of the duration of breastfeeding. 49