Yaşlı ihmal ve istismarında bakım veren gelinler

Abstract

Bu çalışma yaşlı ihmal ve istismarının olası nedenlerine dair bir durum çalışmasıdır ve yaşlı ihmal ve istismarının, aralarında bakım ilişkisi olan gelin-kayınvalide çiftlerinde nasıl yer aldığını incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla yaşlı ihmal ve istismarını doğuran ya da yaşlıyı ihmal ve istismardan koruyan olası sebeplere, Rittenour ve Soliz'in (2009) önerdikleri Gelin-Kayınvalide İlişkisi Bağlamsal Modeli çerçevesinde ulaşılmaya çalışılmıştır.Çalışmada 6 gelin-kayınvalide çiftine ulaşılmıştır ve her gelin ve kayınvalide ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Quinn ve Tomita'nın (1997) önerdikleri Yaşlı İstismarı Tanı ve Müdahale Modeli temel alınarak yaşlı ihmal ve istismarının varlığı sorgulanmıştır. Ayrıca bakım alan kayınvalidelerin kognitif durumlarının değerlendirilebilmesi için kayınvalidelere Standardize Mini Mental Test ve bakım veren gelinlerine bağımlılık durumlarını değerlendirmek için gelinlere Barthel İndeksi uygulanmıştır.Çalışma sonucunda, bir gelin-kayınvalide çiftinde yaşlı ihmal ve istismarı bulgulanmıştır. Bir gelin-kayınvalide çiftinde ise ekonomik istismar şüphesi ve bir diğer çiftte de psikolojik ihmal şüphesi bulunmuştur. Bakım verdiği kayınvalidesini ihmal ve istismar ettiği bulgulanan gelinin, kayınvalidesiyle çatışmalı bir ilişkisi olduğu ve bakım vermeyi kendi niyeti dışında özellikle içinde bulunduğu zorunluluklar sebebiyle sürdürdüğü görülmüştür. Ancak Gelin-Kayınvalide İlişkisi Bağlamsal Modeli çerçevesinde yapılan tematik analiz sonucunda her çatışmalı gelin-kayınvalide ilişkisinin yaşlı ihmal ve istismarını doğurmadığı bulgulanmıştır. Bakım ilişkisi hem kayınvalidenin hem de gelinin ev içi konumlarını dönüştürmektedir. Bununla birlikte gelin-kayınvalidenin ilişkileri içindeki pek çok dinamik, yaşlıyı ihmal ve istismardan korumaktadır. Bu çalışmada Gelin-Kayınvalide İlişkisi Bağlamsal Modelinin önerdiği gibi bakım verme, ilişkisel bir niyet olarak ortaya çıkmamaktadır; daha çok kadının toplumsal cinsiyet rolleri gereği yerine getirmesi gereken, bir kadın işi olarak kabul edildiği görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Yalı hmal ve stismarı, Gelin-Kayınvalide likisi,Bakım verme, Bakım alma, Toplumsal Cinsiyet Rolleri.

Present study is a case study about possible causes of elder abuse and neglect. It aims to investigate how elder abuse and neglect take place in mother-in-law/daughter-in-law relationships concerning the nature of their caregiving relationship. For this purpose, possible causes that lead to or protect from elder abuse and neglect were examined within the framework of Rittenour ve Soliz's (2009) Conceptual Model of Mother-in-law/ Daughter-in-law Relationship.In this study, six mother-in-law/daughter-in-law dyads were reached and semi-structured interviews were held with each daughters-in-law and mothers-in-law separately. Quinn and Tomita's (1997) Elder Abuse Diagnosis and Intervention Model was taken as a baseline for presence of elder abuse and neglect. In addition, Standardized Mini Mental Test for grading cognitive states of care receiver mothers-in-laws and Barthel Index for evaluation of attachment status of caregiver daughters-in-law were used. The study results indicated that there was elder abuse and neglect in one daughter-in-law/mother-in-law dyad. Also, one daughter-in-law/mother-in-law dyad was suspected of economical abuse. Psychological neglect possibility was found in another dyad. Daughter-in-law who was found to be abusing and neglecting her mother-in-law has a conflicting relationship with her mother-in-law and she maintains caregiving relationship as an obligation rather than her own intention. However, thematic analysis within the framework of Conceptual Model of Mother-in-law/Daughter-in-law relationship reveals that every conflicting daughter-in-law/mother-in-law relationship does not result in elder abuse and neglect. Caregiving relationship changes domestic positions of both daughters-in-law and mothers-in-law. On the other hand, a lot of dynamics in daughter-in-law/mother-in-law relationship protects elder from abuse and neglect. Overall, findings of this study show that caregiving is not result of relational intent. Instead, caregiving is seen as necessarily a woman's duty by definition because of gender roles.Keywords: Elder Abuse and Neglect, Daughter-in-law/Mother-in-law Relationship, Caregiving, Caretaking, Gender Roles.