Türkiye-ABD ilişkileri (1971-1984)

Abstract

TÜRKİYE-ABD İLİŞKİLERİ (1971-1984) MURAT ÖZATASoğuk Savaş yılları boyunca tehdit-güvenlik algılarının şekillendirdiği Türkiye-ABD müttefikliği, 1970'li yıllarda başlayan detant dönemi ile yeni bir sürece girmiştir. ABD ve SSCB gibi soğuk savaşın merkezinde yer alan devletlerin birbirlerine karşı politikalarında olan değişiklik, Türkiye'nin ittifak içindeki rolünde değişimi beraberinde getirmiştir. SSCB'yi çevreleme politikasından vazgeçen ABD, 1970 yılından itibaren Türkiye'ye yaptığı yardımları sürekli olarak azaltmıştır. 1970'li yıllardan itibaren ikili ilişkilerde yaşanan sorunlar, silah ambargosu sonrasında Türk dış politikasında bir kırılmaya sebep olmuştur. Bu kırılma iki aşamada gerçekleşmiştir. İlk aşamada, Türkiye dış politikada NATO dışındaki ülkelerle ilişkilerini geliştirerek uluslararası alanda yalnızlığını gidermeye çalışmıştır. 1978'e kadar devam eden bu süreçte Türkiye SSCB ile ticari ilişkilerini geliştirmiş, Avrupa ve Ortadoğu ülkeleri ile kurduğu ilişkilerde de kısmen başarılı olmuştur. 1978 sonrası başlayan ikinci aşamada ise Türkiye, ABD ile ittifakın güvenlik için yeterli olmadığından hareketle, NATO merkezli olmayan bir ulusal savunma politikası izlemeyi amaçlamıştır. Türkiye, daha önceki dönemlerin aksine ulusal çıkarlarını ön planda tutarak savunma politikalarına ve dış politikasına yön vermiştir. Türkiye'nin kendi ulusal çıkarlarını gözeten, yeni bir savunma politikasını tartıştığı bu günlere, içeride ekonomik kriz ve siyasal şiddet eşlik etmektedir. Dış politikada ise ABD üsleri, Yunanistan'ın NATO'ya yeniden entegrasyonu, U-2 uçuşları gibi ABD açısından son derece önemli sorunlar bulunmaktadır. Türkiye 1980 öncesi dönemde, tüm ekonomik ve siyasi baskılara rağmen, dış politikada ABD beklediği adımları atmakta direnmiştir. ABD ve Türkiye arasındaki bağların zayıflaması ve Türkiye'nin ABD ekseninden uzaklaşması anlamına gelen bu kırılma, 12 Eylül'de yönetime el koyan generaller tarafından sonlandırılmıştır. Darbe öncesi çeşitli sebeplerle yavaş yol alınan yakınlaşma, darbe sonrası kurulan askeri hükümet döneminde hızla yeniden tesis edilmiş, iki ülke arasındaki sorunlar çözülerek Türk dış politikası ABD-NATO ekseninde yeniden konumlandırılmıştır.

TURKEY-USA RELATIONS (1971-1984)MURAT ÖZATATurkey-US alliance entered to a new phase with the beginning of the detente period, which was driven by security-threat perceptions during the cold war years. Changes in the policies of the central states of cold war such as the USA and the USSR, changed the role of Turkey in the alliance. Abandoning the policy of containment against the USSR, the USA consistently decreased its aid to Turkey starting from 1970. Problems in bilateral relations in 1970s led to a break in Turkish foreign policy after the implementation of American arms embargo. This break took place in two stages. In the first stage, Turkey tried to develop its relations with the non-NATO countries in order to overcome the loneliness in the international arena. This process continued until 1978, and Turkey developed commercial relations with the USSR, and became partially successful in its relations with the European and Middle East countries. In the second stage beginning with 1978, Turkish policy makers thought that the alliance with the US was not enough for the security of Turkey and aimed to design a new national defense policy which is not explicitly based on NATO. At this stage, Turkey, in contrast to earlier periods, shaped its defense and foreign policy by giving priority to its own national interests.Discussions of national interests and a new defense concept in Turkey were accompanied by economic crisis and political violence in the country. In terms of the bilateral relations, extremely important problems for the US such as military bases, Greece's reintegration to NATO, U-2 flights remained unsolved. In the period before 1980 coup, despite the economic and political pressure from the USA, Turkey resisted taking steps that the US expected.The weakening of ties between Turkey and US which means deviation of Turkey from US axis was terminated by the generals who seized power on September 12. Despite some steps, reapproachment between Turkey and the USA was slow and limited before the coup. However, the military government formed after 1980 coup was quick to reinforce bilateral relations. Problems between the two countries were solved quickly and Turkish foreign policy was repositioned on the US-NATO axis.