Ahmed Midhat`ın romanları üzerinden Geç Dönem Osmanlı sosyo-ekonomik yapısına dair bir değerlendirme

Abstract

Edebiyat eserleri ele aldığı dönemi objektif şekilde yansıtabilmesi nedeniyle özellikle iktisat tarihi çalışmalarına daha bütüncül bir analiz şansı tanımaktadır ve son yıllarda önemli bir alternatif kaynak haline gelmiştir. Bu çalışmada edebiyat metinlerinin iktisat tarihi araştırmalarındaki önemi ışığında çeşitli Ahmed Midhat eserleri incelenerek geç dönem Osmanlı İmparatorluğu'nun sosyo–ekonomik bir değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu doğrultuda dönemde yaşanan idari dönüşümler ve Batılılaşmanın ülkede yarattığı atmosferin yanında sosyal kültürel ve ekonomik hayat incelenmiştir. Ahmed Midhat Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde içinde bulunduğu problemlerin çözümünün iktisat biliminde olduğuna inanmıştır. Bu sebeple hemen her eserinde sade bir dil kullanmış ve bu bilimin önemini halkın bütün kesimlerine yaymaya çalışmıştır. Çalışmada, Ahmed Midhat'ın birçok romanında iktisadi hayatı ele aldığı, ticaretin, çalışmanın, iş bölümünün ve ekonomik büyümenin önemine dikkat çektiği ve Osmanlıların bu konulardaki gelişime kapalı tutumunu eleştirdiği görülmüştür. Ayrıca, Midhat'ın, iktisadi gelişmenin önündeki en büyük engeli ülkedeki eğitim sisteminin eksikliklerinde, memur zihniyetinde ve yanlış Batılılaşmada gördüğü sonucuna varılmıştır. Bu doğrultuda, romanlarını toplumu bu konularda doğru yansıtmak ve yönlendirmek için bir ayna gibi kullandığı gözlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Ahmed Midhat, Osmanlı İmparatorluğu, Edebiyat, Türk İktisat Tarihi, Sosyo-Ekonomik Yapı

Literary works are able to reflect the period which they work on objectively, this gives economic history works more integrated analysis chance and it hasbecome an important alternative source in recent years. In this study, in the light of importance of literature works in economic history researches, Ottoman Empire`s late period socio-economic situation has been evaluated by studying Ahmed Midhat`s various works. In this direction, administrative transformation experiences and westernization effects on the atmosphere of the country during that period, sociocultural and economic life have been examined.Ahmed Midhat believed that the solution to the problems of Ottoman Empire's late period were in the studies of economics. For this reason, he used a simple language in most of his works and tried to teach the importance of this studies to the society. In this dissertation, it was seen that Ahmed Midhat focused on economic life, pointed out the importance of trade, working, division of labor and economic growth also he criticized ignorance of the Ottomans on these subjects in most of his novels. Besides, it was found that Midhat stated failures of the education system, white-collar worker mentality and the wrong Westernization process as the biggest obstacle for economic growth. In this direction, it was observed that he used his novels as a mirror to inform people about these issues and also direct them in the right path.Keywords: Ahmed Midhat, Ottoman Empire, Literature, Turkish Economic History, Socio-economic Structure.