Akdeniz`de Osmanlı-İspanya rekabeti, 1560-1574: Teşkilat, denizgücü ve savaş

Abstract

XVI. Yüzyılın ilk yarısında Osmanlı İmparatorluğu dünya hâkimiyeti iddiasıyla İspanya'nın da bir parçası olduğu Kutsal Roma/Habsburg İmparatorluğu ile karşı karşıya gelmişti. XVI. Yüzyılın ikinci yarısında V. Carlos'un idaresi altındaki toprakları bölmesi sonucu II. Felipe'nin idaresine bırakılan İspanyol Monarşisi kendi çıkarları çerçevesinde Akdeniz'de Müslüman korsanlarla ve Osmanlı denizgücüyle mücadeleyi sürdürmüştü. 1560 yılında Cerbe Savaşı'ndaki İspanyol yenilgisinden sonra II Felipe Osmanlı donanmasıyla mücadele edebilmesi için İspanya'nın Akdeniz'de iddialı bir denizgücü olması gerektiğini anlamıştı. Akdeniz'de Osmanlı deniz hâkimiyetini kırmayı amaçlayan İspanyol denizgücü stratejisi kapsamında İspanya kaynaklarını Akdeniz cephesi için seferber etmiş ve çok sayıda kadırga inşa edilip donatılmıştı. İnebahtı Deniz Savaşı'nda Osmanlı donanmasının yenilebilmesi ancak İspanyol denizgücü stratejisinin bir sonucu olarak mümkün olabilmişti. Buna karşılık Osmanlıların donanmalarını hızla yeniden inşa etmeleri ve 1574 yılında Tunus'u geri almaları İspanyolların İnebahtı sonrasında da Osmanlı denizgücü ile rekabet edemeyeceklerini ortaya koymuştu. Böylece Akdeniz'de iddialı bir denizgücü olma hedefinden vazgeçmek zorunda kalan II. Felipe İspanyol Monarşisi'nin kaynaklarını Kuzey Avrupa ve Atlantik cephesine yoğunlaştırmıştı. Bu doktora tez çalışması Osmanlı ve İspanyol imparatorluklarının karar verme mekanizmalarını, askerî-malî bürokrasilerini ve denizcilik altyapılarını denizgücü bağlamında karşılaştırmalı olarak inceleme amacını taşımaktadır. Bu çalışmanın bir diğer hedefi de Osmanlı denizgücünün kapasitesinin tam olarak ortaya konulabilmesi için 1560-1574 yılları arasında Akdeniz'de gerçekleşen Osmanlı-İspanyol çatışmalarının ele alınması olmuştur.Anahtar Kelimeler: Osmanlı, İspanya, Akdeniz, Teşkilat, Denizgücü, Savaş, Cerbe,Malta, İnebahtı

In the first half of the sixteenth century the Ottoman Empire, as a part of ideological rivalry on the world domination, confronted the Holy Roman/Habsburg Empire and Spanish Monarchy as a part of united Habsburg front. In the second half of the sixteenth century Holy Roman Emperor and King of Spain Carlos V divided his lands, and the Spanish Monarchy under the rule of Felipe II continued its struggle against the corsairs and Ottoman seapower. After the defeat of Spanish galleys in the Battle of Djerba in 1560, Felipe II understood that the only way of competing with the Ottoman seapower was building a Spanish seapower strategy in the Mediterranean. As a part of Spanish seapower strategy which aims to destroy the Ottoman sovereignty in the Mediterranean, Spain mobilized its resources and a large number of galleys were built and equipped for war. The Christian victory in the Naval Battle of Lepanto was a result of the Spanish seapower strategy. On the other hand, the reconstruction of the Ottoman galley fleet in a short notice and re-conquest of Tunis showed that there was no way of competing with the Ottoman seapower even after the Battle of Lepanto. As a result, Felipe II, who had to abandon the seapower strategy in the Mediterranean, redirected the resources of the Spanish Monarchy to the Northern Europe and the Atlantic. This study aims to examine the decision-making process, fiscal-military bureaucracy and maritime infrastructure of the Ottoman and Spanish empires in the context of seapower in a comparative approach. Another aim of this study is to discuss the Ottoman-Spanish conflicts in the Mediterranean in 1560-1574 in order to reveal full extent of the Ottoman seapower.Keywords: Ottoman, Spain, Mediterranean, Organization, Seapower, War, Djerba,Malta, Lepanto