Ortopedi ve travmatoloji hastalarında postoperatif ağrı tanılaması

Abstract

7.ÖZET: ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ HASTALARINDA POSTOPERATIF AĞRI TANILAMASI Araştırma, Ortopedi ve Travmatoloji hastalarında, postoperatif dönemde hastanın bireysel bakımını yönlendirmek için ağrı tanılaması yapmak amacıyla tanımlayıcı olarak planlandı. Araştırmanın uygulama aşaması; İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı servislerinde 19 Şubat 2004-30 Haziran 2004 tarihleri arasında ve İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı servislerinde 3 Mayıs 2004-30 Haziran 2004 tarihleri arasında yatan, araştırma örneklem kriterlerine uyanl50 hasta üzerinde gerçekleştirildi. Verilerin toplanmasında; hastaların sosyo-demografik, hastalık özellikleri, ağrı deneyimlerini etkileyebilecek faktörleri içeren Hasta Bilgi Formu ve ağrı tanılamasını gerçekleştirmek için de Mc Gill Melzack Ağrı Soru Formu (MASF) olmak üzere 2 ayrı formdan yararlanıldı. Elde edilen veriler, SPSS (Statistical Package of Social Science) 10.0 paket programında yüzdelik değerlendirmeler, ANOVA, t-testi ve Post-Hoc önemlilik testleri kullanılarak analiz edildi. Elde edilen verilerin sonucunda; Hastaların; %81.3' ü (n=122) ameliyat yeri ve basınç bölgelerinde `derin`, %18.7' sinin (n=28) ise ameliyat yerinde `derin ve yüzeyel` ağrıyı bir arada deneyimledikleri saptandı. Hastaların; duyusal bölümde; %78.0' i (n=117) zonklayan, algısal bölümde; %69.3' ü (n=104) yorucu, değerlendirme bölümünde; %61.3' ü (n=92) sıkıntılı diğer 90bölümde ise %74' ünün (n=lll) sürekli rahatsız eden ağrı ifadelerini kullandıkları belirlendi. Ağrının zamanla ilişkisi incelendiğinde; hastaların % 78.7 (n=118) gibi bir çoğunluğunun aralıklı zamanda ağrı deneyimlediği belirlendi. Hastaların, %95.3 (n=143) gibi büyük bir çoğunluğun ağrı kesici (analjezik) ilaç uygulamasının ağrıyı azalttığını, buna karşılık %78.7' sinin ise (n=118) pozisyon değiştirmenin ağrıyı arttırdığım ifade ettikleri belirlendi. Hastaların; ağrı şiddetinin alt gruplarından alınan puanlar incelendiğinde; en yüksek puanı, ağrının en kötü/şiddetli hali (4.55±0.70) ve en düşük puanı ise, ağrının en az/hafif hali (1.34±0.65) bölümünün aldığı belirlendi. Çalışmada, 56-65 yaş grubundaki hastaların ağrı şiddetinin (16.66±2.83), 18-25 yaş grubundaki hastalara göre (13.09±2.08) daha yüksek olduğu bulundu ve istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu saptandı (F=2.45 p=0.03 p<0.05). Çalışmada, kadın hastaların ağrı ifadelerinin (24.58±7.72), erkek hastalara göre daha yeterli (21.08±6.59) ve ağrı şiddetinin (15.87±3.44), erkek hastalara göre daha yüksek (14.08±3.46) olduğu bulundu ve istatistiksel açıdan ileri derecede anlamlı bir fark olduğu saptandı (t=2.73 p<0.01) (t=2.98 p<0.01). Yaşamlarım en çok Karadeniz Bölge' sinde geçirmiş olan hastaların ağrı şiddetinin (17.67±3.06), İç Anadolu Bölgesi' nde yaşamış hastalara göre (12.50±3.23) daha yüksek olduğu görüldü ve istatistiksel açıdan ileri derecede anlamlı fark olduğu belirlendi (F=4.11 p<0.01). Vertebra rekonstrüksiyonu ameliyatı olan hastaların ağrı şiddetinin (18.89±2.47), diz protezi ameliyatı geçiren hastalara göre (14.70±3.30) daha yüksek olduğu görüldü ve istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu saptandı (p=0.04 p<0.05). 91Çalışmada, opioid ve nonopioid analjezik ilaç kullanan hastaların ağrı şiddetinin (15.44±3.23), opioid ilaç kullanan hastalara (13.67±1.53) göre daha yüksek olduğu görüldü; ancak istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olmadığı saptandı (F=0.35 p>0.05). Araştırma sonucunda, büyük ortopedi ameliyatı geçiren hastaların ağrı bölgeleri, ağrıyı tammlayan ifadeleri, ağrının zamanla ilişkisi ve şiddeti belirlenerek hemşirelik bakımına katkı sağladığı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Ortopedi ve Travmatoloji Ameliyatı, Postoperatif Ağrı, Ortopedi ve Travmatoloji Hemşireliği, Postoperatif Hemşirelik Bakımı, Postoperatif Ağrı Tamlaması, Mc Gill Melzack Ağrı Soru Formu (MASF). 92

8.SUMMARY: POSTOPERATIVE PAIN ASSESSMENT IN ORTHOPAEDIC AND TRAVMATOLOGY PATIENTS This study has been planned descriptionally with the aim of assessing postoperative pain in orthopaedic and travmatology patients in order to orientate individual care. The study sample is formed of 150 patients selected with targeted sampling method among patients that are treat in Istanbul University Cerrahpaşa Medical Faculty Orthopaedic and Travmatology Clinic between 19 February 2004-30 June 2004 and Istanbul University Istanbul Medical Faculty Orthopaedic and Travmatology Clinic Orthopaedic and Travmatology Clinic 3 May 2004-30 June 2004. When gatering data two seperate forms were used, namely one titled Patient Information Form, covering socio-demographic status and may affecting factors in experienced pain and another one titled Mc Gill Melzack Pain Questionnaire Form (MPQF) to assessing postoperative pain. The data gathered are analysed using percentage calculations, ANOVA, t-test and Post Hoc significance test in SPSS (Statistical Package of Social Science) for Windows 10.0. According to result of data; It is determined that in patients' 81.3% (n=T22) experienced pain in operation and pressure areas`external` and in patients' 18.7% (n=28) in operation area `external and internal`. 93It is determined that in patients' 78% (n=117) throbbing in sensory class, 69.3% (n=104) tiring in affective class, 61.3% (n=92) troublesome in evaluating class and 74% (n=l 1 1) nagging in miscellaneous class. It is determined in pain change with time that patients' 78.7% (n=l 18) intermittent time experienced pain. It is determined that the most common of patients (95.3%, n=143) statemented analgesic drug that relieving pain on the other hand the most common of patients (78.8%, n=l 18) statemented restricting position that increasing pain. When investigating pain Intensity subgroups in patients; it is determined highest puan is pain is worst (4.55±0.70) and lowest puan is pain is least (1.34±0.65). It is determined in study that between 56-65 ages patients pain intensity (16.66±2.83) is higer than between 18-25 ages patients (1 3.09*2.08) and is found stastically significant (F=2.45 p<0.05). It is determined in study that female patients more desciribed in pain (24.58±7.72) than male patient (21.08±6.59), female patients pain intensity (15.87±3.44) is higer than male patients (14.08±3.46) and is found stastically meaningful a difference significant (t=2.73 p<0.01) (t=2.98 p<0.01). It is determined in study that patients who were most live in The Black Sea Areas pain intensity (17.67±3.06) is higer than patients who were most live in Anatolia Areas (12.50±3.23) and is found stastically meaningful a difference significant (F=4.11 p<0.01). It is determined in study that patients who were operated of vertebrea rekonstriction pain Intensity (18.89±2.47)is higer than patients who were operated of knee replacement (14.70±3.30) and is found stastically significant (F=3.01 p<0.05). 94It is determined in study that patients who were treated of opioid and nonopioid analgesic drugs pain Intensity (15.44±3.23)is higer than patients who were terated opioid analgesic drugs (13.67±1.53) and is not found stastically significant (F=0.35 p>0.05). According to the result of investigation, as leveled the patients who were operated in orthopaedic and travmatology operations; pain areas, pain determining words, pain changing with time and pain Intensity that it is contrubutioned nursing care. Key Words: Orthopaedic and Travmatology Operations, Postoperative Pain, Orthopaedic and Travmatology Nursing, Postoperatif Nursing Care, Postoperative Pain Assessment, Mc Gill Melzack Pain Questionnaire Form (MPQF). 95