Ahkâm defterlerine göre 16. yüzyılda Cezayir`in idari, iktisadi ve sosyal yapısı

Abstract

Ahkâm Defterlerine Göre 16. Yüzyılda Cezayir'in İdari, İktisadi ve Sosyal Yapısı başlıklı tezle, genel itibarıyla Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde yer alan ahkam ve mühimme defterlerindeki hükümler taranıp tespit edilerek incelenmiş ve Cezayir'in 16. yüzyıldaki idari, iktisâdi ve sosyal yapısı ortaya konulması amaçlanmıştır.Bu amaç doğrultusunda hedefim, Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde bulunan Cezayir hakkındaki belgelerin bir envanterinin çıkarılması ve Cezayir hakkında bir bibliyografya denemesinin yapılmasıdır. Elde edilen belgeler transkribe edilip analiz edilmesiyle de Cezayir Tarihinin idari, iktisadi ve sosyal yapısına ait bilgilerin değerlendirilmesi de bu tez kapsamında ele alınacaktır.Genellikle günümüze kadar Osmanlı belgeleri kullanılarak, Cezayir tarihine dair yapılan araştırmaların çoğu, Mühimme Defterleri baz alınarak yapılmıştır. Yapılan bu çalışmaların da Cezayir'in Osmanlı hakimiyetindeki durumunu tam olarak yansıtmadığı sonucuna varılmıştır. İşbu çalışmada, tez danışmanım Doç. Dr. Rıfat GÜNALAN hocamın yönlendirmesi ile tezin kapsamı, Mâliye Ahkâm Defterleri, Nişan (Tahvil), Ruus ve Mühimme defterleri ile genişletilmiş böylece 16. Yüzyıl Cezayir'in İdari, Askeri, Mâlî ve Siyasi olarak tüm yönleriyle ele alınması planlanmıştır.Bu plan doğrultusunda, Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan 989 numaralı Divan-ı Hümâyûn Kataloğunda yer alan ve 1520-1600 tarihleri arasında bulunan değişik defter tasnifleri taranmış ve 8 adet Maliye Ahkam defteri, 23 adet Mühimme defteri ve 99 adet Nişan ve Tahvil defter/defter parçası ile 47 Ruus defterleri incelenmiştir.Tarama ve incelemeler yapılırken, hükümlerin hitap kısımları dikkate alınmış ve elkâbında, `Cezâyir beylerbeyisine`, `Cezâyir-i Garb beylerbeyisine`, `Kapudan paşaya'', ''Cezâyir beylerbeyliklerinde vâki' olan kadılara'' ibaresi bulunanlarla hüküm içerisinde Cezâyir-i Garb geçen bütün hükümler değerlendirilmeye alınmıştır. Başka bölgelere yazılmış olup hükmün sonunda `Bir Sûreti Cezâyir-i Garb beylerbeyisine ` vb. ifadeler taşıyan hükümler de değerlendirilmiştir.

This thesis focuses on the judicial verdicts according to the analysis of the classified Archive found in the Ottoman Prime Ministry in the XVI century, which includes Algerian administrative, economic and social framework. In that aim my target is to create an inventory of the documents and notes which is found in the Archive of the Ottoman Ministry and also to try a bibliography probation about Algeria. The transcripts of the notes and the evaluation of all the notes from the point of the view of the Algerian history also is a main part of this thesis. The majority of the research concerns Algeria was only work from Muhimme Register. In this thesis, by my thesis supervisor Asos. Dr. Rıfat GUNALAN's supervision, the capacity of the thesis enlarged to Financial Judicial Verdicts, Tahvil Registration, Ruus and Muhimme Registry, thus XVI century Algerian Administration, Military Finance have been considered. Continue this, from the Ottoman Ministry Archive collection Dıvan-ı Humayun under the number 989, the different registers around the 1520-1600 history gap were combed and 8 Finacial Verdict Registries, 23 Muhimme Registries and 99 Nişan (Tahvil) Registry/Registry Part and Ruus Registries were examined. While examination and comb, the salutation parts of the provisions were taken into account, the following phrases as `Cezâyir beylerbeyisine`, `Cezâyir-i Garb beylerbeyisine`, `Kapudan paşaya'', ''Cezâyir beylerbeyliklerinde vâki'olan kadılara''with the Cezâyir-i Garb provision inside were assessed. Having `Bir Sûreti Cezâyir-i Garb beylerbeyisine ` endings and etc. expressions written to other regions were also examined.