Türk Hukukunda faktoring sözleşmeleri

Abstract

Bu çalışma, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü özel hukuk (medeni hukuk)anabilim dalı altında faktoring sözleşmeleri konusunda doktora tezi olarak hazırlanmıştır.Tez kapsamında uluslararası ticaret piyasasında sıklıkla kullanılan veözellikle uluslararası ticaretin gelişmesi noktasında çok önemli bir yeri haiz olan faktoringişlemi ve bu işlemin hukuki temelini oluşturan faktoring sözleşmesi akademikaraştırmaya tâbi tutulmuş ve konu farklı yönleri ile aydınlatılmaya çalışılmıştır.Tezin birinci bölümünde faktoring işlemi farklı hukuk sistemleri altındaki tanımlarıve tarihi gelişimi ışığında incelenmiş, tezin ilerleyen bölümlerinde detaylandırılacakhususlara bir temel oluşturulmaya çalışılmıştır. Tezin ikinci bölümünde ise, faktoringişleminin uygulamadan doğan farklı türleri ve işlemin bir takım hukuki işlemler ilegösterdiği benzerlikler ve farklılıklar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmanınüçüncü, dördüncü ve beşinci bölümlerinde faktoring işlemi ve faktoring sözleşmesininesaslı noktaları incelemeye tâbi tutulmuştur. Bu kapsamda üçüncü bölümde faktoringişleminin işlevleri, hukuki niteliği ve işleyişi incelenmiş ve uygulama ile hukukialtyapının birbirini beslediği noktalar üzerinde durulmuştur. Takip eden dördüncübölümde, faktoring sözleşmesinin tarafları ve bu tarafların sözleşme altındadoğan hak ve yükümlülükleri tartışmaya açılmıştır. Beşinci bölümde ise başlı başınabağımsız çalışmaların konusunu oluşturan alacağın devri işlemine faktoring işlemininen önemli unsurlarından birini oluşturduğu için faktoring işlemi çerçevesi ve sı-nırları içinde kalarak yer verilmiştir. Çalışmamızın son bölümü olan altıncı bölümdeise faktoring işleminin sona ermesi farklı senaryolar dikkate alınarak incelenmiştir.Bu kapsamda, faktoring işlemi ve bunun hukuki temelini oluşturan faktoring sözleş-mesi, bir canlı ile mukayese edilecek olursa, doğumundan ölümüne kadar geçirdiğifarklı evreler ve tartışmalı noktalarla çalışmamızın konusunu oluşturmuştur. Çalış-mada, söz konusu alt başlıklar farklı açılardan incelemeye tâbi tutulurken Türk hukukdoktrinindeki kaynaklar ve mahkeme içtihatları yanında, farklı yabancı hukuksistemlerindeki düzenlemeler çalışmamızın ilgili bölümlerinde ele alınmış ve uygulamadanörnekler ile açıklanmaya çalışılmıştır.Tezin farklı bölümlerinde de üzerinde durulduğu üzere, faktoring sözleşmeleri özellikleuluslararası ticaretin gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. Özellikle geliş-mekte olan ülkelerin ihracat işlemlerinin kolaylıkla yürütülmesini ve uluslararasıticaret ile uğraşan şirketlerin operasyonel ve finansal manada daha rahat hareket etmesinisağlamaktadır. Tüm bu belirtilenlerden yola çıkarak, faktoring işleminin ülkemizdekikullanım alanlarının yurtdışındaki gelişmiş kullanım tarzına yaklaşması,Türkiye'nin ulusal ve uluslararası ticaret hayatında sahip olduğu yüksek potansiyeligerçekleştirmesine yardımcı olacaktır.Anahtar Kelimeler: Faktoring, sözleşme, ticaret, finans, alacağın devri.

This study was prepared as a PhD thesis within the premises of Istanbul UniversityInstitute of Social Sciences – Department of Private Law (Civil Law). Within thescope of the thesis, the factoring, which is frequently used in international trade andhas a significant place in improvement of the international trade, and the factoringcontracts which create the legal basis of factoring transactions have been kept subjectto academic research and seeked to be enlightened with different aspects.In the first section of the thesis, the factoring transaction has been analysed in light ofthe definitions made in different jurisdictions and its historical development byconstructing a base for the issues to be detailed in the following sections of the thesis.In the second section of the thesis, we tried to present different types of the factoringtransaction arising from the practice and its similarities and differences withcomparable legal transactions in the legal doctrine.In third, fourth, and fifth sections of the thesis, the significant points of the factoringtransaction and factoring contract are analyzed in depth. In this context, the thirdsection of the thesis went into the functions, legal nature, and operation of the factoringtransaction and emphasized on the problematic issues encountered in practice. Inthe following fourth section of the thesis, parties of the factoring contract and therights and obligations of the same have been discussed. In the fifth section of thethesis, the assignment of receivables, which is subject of independent academic studieshas been given place within the framework and boundaries of factoring transaction,as it is one of the crucial elements of the factoring contract. In the last and sixth section of our study, the termination of factoring contracts was examined by keepingin mind different scenarios.In this perspective, if we make an analogy of the factoring contracts with living entities,its different phases and its contentious points from birth to death have becomethe subject of this study. The study while making the analysis of the subject underthe above mentioned titles, examined resources in the doctrine, court precedents,legislative similarities and differences in different jurisdictions, and examples fromthe practice.As highlighted in different sections of the thesis, factoring contracts play an importantrole especially in the development of international trade. Specifically, it facilitatesthe implementation of export transactions in developing countries and allows internationaltrade companies to carry out their activities in an operationally and financiallysane manner. In light of the foregoing, the increase in scope of use of factoringcontracts such as its developed use abroad will help Turkey to realize its high potentialin national and international trade.Keywords: Factoring, contract, trade, finance, assignment of receivables.