Main axes of fragmentation within the Armenian movement in Istanbul since the mid-1990s: Underlying reasons and issues of discussion

Abstract

Bu tez, 1990'lı yılların ortalarından bu zamana devam eden ve İstanbul'da yoğunlaşan Ermeni hareketinin aktörleri arasındaki yarılmanın ana eksenlerini incelemektedir. 1980 askeri darbesi sonrası döneme denk gelen demokratikleşme ve demilitarizasyon süreçlerinde ortaya çıkan kimlik temelli hareketlere paralel olarak Türkiye'deki Ermeniler, özellikle 1990'ların ortalarından bu zamana seslerini duyurmanın ve sorunlarına çözüm bulmanın yollarını aradılar. Bu çalışma, bu dönem içerisinde temel olarak farklı iki grup—içe dönük ve dışa dönük gruplar—arasındaki yarılma etrafında şekillenen Ermeni hareketini konu almaktadır. Bu grupların her biri kendi kaygıları ile ilgili farklı stratejiler ve amaçlar gütmüş ve farklı anlamlandırmalara sahip olmuşlardır. Bu araştırmada yazar, İstanbul'daki farklı kurum ve örgütlerle bağı olan Ermenilerle yaptığı 16 yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşme ve bir e-posta görüşmesi üzerinden, bu iki grup arasındaki yarılmanın temel nedenlerini ve bu yarılmayı su yüzüne çıkaran temel konuları araştırmayı amaçlıyor. Bu araştırma süresince, dışa dönük grup kategorisi için AGOS, Hrant Dink Vakfı, Ermeni Kültür ve Dayanışma Derneği, Nor Zartonk, ve Dersimli Ermeniler İnanç ve Sosyal Yardımlaşma Derneğinden kişilerle görüşüldü. İçe dönük grup kategorisi için ise İstanbul Ermeni Patrikhanesi, iki tane Ermeni vakfı, İncil okuma grubu ve bir Ermeni okuluna mensup kişilerle görüşmeler yapıldı. Bu çalışma, Ermeni hareketindeki bu yarılmanın üç temel nedene bağlı olduğunu iddia ediyor: farklı gruplar arasındaki ideolojik farklılıklar; farklı grupların farklı seviyelerde erişiminin olduğu, güncel gelişmeler sonucu ortaya çıkan farklı siyasal fırsatlar ve kısıtlamalar ve grupların tarihe bakışlarındaki farklılıklar. Çalışmanın üzerinde durduğu bir diğer konu da yarılmanın ortaya çıktığı temel meselelerdir. Çalışamaya göre bu iki grup temelde üç mesele üzerine ayrılığa düşmektedir: Ermenilik kavramı; Ermeni toplumunun devletle olan ilişkisi ve Ermeni toplumunda/ cemaatinde patriarkal otorite konusu. Sonuç olarak bu çalışma, sosyal hareketleri, homojen bir bütün olarak incelemek yerine, dahili dinamikleriyle ve yarılmalarıyla inceleyen sosyal hareketlerde farklılıklar literatürüne katkıda bulunmaktadır.Anahtar Sözcükler: Ermeniler, İstanbul, sosyal hareketler, farklılıklar, yarılmanıneksenleri, azınlıklar.

This thesis examines the main axes of the fragmentation within the Armenian movement in Istanbul since the mid-1990s. Parallel to the democratization and demilitarization processes regarding the recently emerged identity-based movements in the post-1980 coup d'état period, Armenians in Turkey found room for raising their voice and addressing their problems, especially since the mid-1990s. This thesis contends that the Armenian movement since then has been primarily shaped by the fragmentation between two groups called the `extroversive` and `introversive` groups. Each group has followed different strategies, goals and framings when approaching their main concerns. Through 16 semi-structured in-depth interviews and one conversation over e-mail with Armenians from different institutions and organizations in Istanbul, this thesis investigates the underlying reasons for and issues of such fragmentation. These institutions include: the newspaper AGOS, Hrant Dink Foundation, Armenian Culture and Solidarity Association, Nor Zartonk, and the Faith and Social Solidarity Association of the Armenians of Dersim for the category of the extroversive group, and the Armenian Patriarchate of Istanbul, two Armenian Foundations, a Bible reading group, and an Armenian school for the category of the introversive group. This study highlights three main reasons of the fragmentation, namely: key ideological differences among diverse actors, current developments such as the different political opportunities and constraints that diverse actors feel are accessible for them, and different readings of historical developments by these actors. Three main issues to which the fragmentation can be related refer to the question of what it means to be an Armenian, the relations of Armenians with the state, and patriarchal authority in the Armenian society/community. Consequently, this study contributes to the literature on diversity within social movements which study social movements by considering their fragmentations and internal instabilities, rather than considering them as a whole, homogeneous entity.Keywords: Armenians, Istanbul, social movements, diversity, axes of fragmentation,minorities.