The old elites strike back: The end of political liberalization under Khrushchev and Menderes

Abstract

Bu çalışma, en farklı sistem tasarımı çerçevesinde Sovyetler Birliği'nde Khrushchev ve Türkiye'de Menderes dönemlerinde gerçekleştirilen siyasi liberalizasyon süreçlerinin sona erişinin arkasındaki sebepleri incelemektedir. Kapalı otoriter rejim olan Sovyetler Birliği ile yeni bir demokrasi olan Türkiye birbirlerinden ciddi anlamda farklılaşsa da iki lider 1950'lerde ülkelerinde liberalizasyon reformları başlatmışlardı. Ancak, iki ülke arasındaki siyasal, toplumsal ve ekonomik değişikliklere rağmen bu iki liderin ve reformlarının kaderi benzer oldu: Khrushchev `gönüllü emekliliğe` zorlanırken Menderes ülkenin ilk askeri darbesi tarafından koltuğundan edildi. Bunlardan önemlisi, liberalizasyon süreçlerine son verildi ve hatta bu reformlar geri çevirildi. Bu bağlamda, siyasi reformların sona ermesini nitel bir şekilde literatürdeki üç önemli teori çerçevesinde inceliyorum: modernizasyon teorisi, uluslararası faktörlerin etkisi ve elitlerin tercihi. Konu olan dönemlerin siyasal olayları, sosyoekonomik gelişmeler ve uluslararası faktörlerin incelenmesi sonucunda araştırma göstermektedir ki liberalizasyon reformlarının sona ermesinin arkasında eski elit gruplarının değişen sosyopolitik düzenden duydukları rahatsızlık yer almaktadır. Siyasi liberalizasyon sonucu eski konumlarını ve prestijlerini kaybetmekte olan eski elitler geri dönerek konumlarını tekrar elde etmek için liberalizasyon süreçlerine son vermişlerdir.Anahtar Kelimeler: Siyasi liberalizasyon, politik rejimler ve demokratikleşme, elitlerin tercihi, modernizasyon teorisi, merkez-çevre ilişkileri, Khrushchev, Menderes

This study investigates the reasons behind the end of political liberalization processes under Khrushchev in the Soviet Union and Menderes in Turkey in a most different systems design. Although Soviet and Turkish regimes were significantly different from each other, the former being a closed authoritarian and the latter an electoral democratic regime, both leaders launched certain reforms to liberalize their respective regimes in the 1950s. However, despite the serious political, social and economic differences in these two countries, the fate of respective leaders and their reforms was similar: Khrushchev was forced to a `voluntary retirement` and Menderes was toppled down by the first military coup d'état of the country. Moreover, the reform processes of both leaders were interrupted and even reversed after their respective terms. Hence, I analyze the end of political liberalization in these two cases in a qualitative framework through three prominent theories in the literature of democratic transition: modernization theory, effects of international context and elite choice. The examination of political events of their time and socioeconomic conditions along with the international factors indicate that the reason behind the end of liberalization processes lies in the elite's discontent because of the changing sociopolitical formation. The old elites, who lose their privileged positions by the political liberalization, strike back and put an end to liberalization processes to regain their positions in the state.Keywords: Political liberalization, political regimes and democratic transition, elite choice, modernization theory, center-periphery relations, Khrushchev, Menderes