Ottoman olfactory traditions in a palatial space: Incense burners in The Topkapi Palace

Abstract

Bu tezde Osmanlıların evsel alanda ıtriyat kullanma geleneği Topkapı Sarayı Müzesi koleksiyonunda bulunan bir grup buhurdan aracılığıyla incelenmektedir. Daha önce yayınlanmış olan çalışmalardan farklı olarak buhurdanlar, tarihsel arka planları ve çeşitli duyulara hitap eden diğer çevre unsurlarıyla birlikte değerlendirilmektedir. Osmanlı'da evsel alanda tütsü kullanma geleneğinin ortaya çıkardığı çeşitli manaları anlamak için bu çalışmada, Topkapı Sarayı örnek bir evsel mekân olarak ele alınmaktadır. İslam, `güzel` kokuya önem atfeder. Dolayısıyla Müslüman toplumlar parfüm ve tütsüyü cami, türbe ve ev gibi hem kamusal hem de evsel alanlarda sıklıkla kullanmıştır. Osmanlılar bu konuda istisna değildir. Görsel kaynaklara bakıldığında buhurdanların, Osmanlı elitlerinin ve sultanlarının konaklarında kullanıldıkları görülmektedir. Bunun yanı sıra, birincil kaynaklarda da Osmanlı toplumunda tütsü kullanımından bahsedilmektedir. Günümüzde Topkapı Sarayı Müzesi'nin altı farklı seksiyonunda buhurdanlar bulunmaktadır. Bu araştırmayla buhurdanları nicel olarak incelemekten ziyade daha önce ayrı ayrı yayınlanmış olan otuz adet buhurdan belirlenip detaylı bir biçimde incelenerek biçimsel, fonksiyonel ve sembolik anlamları üzerine bir takım genel sonuçlara varmak hedeflenmiştir. Netice olarak bu çalışmayla, Osmanlı'da evsel alanlarda tütsü kullanımına yeni bakış açıları getirmek ve Osmanlı koku kültürü çalışmalarına katkıda bulunmak amaçlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Buhurdan, Osmanlı'da tütsü geleneği, Osmanlı koku kültürü, Topkapı Sarayı

This thesis examines Ottoman olfactory traditions in residential spaces through a group of incense burners in the Topkapı Palace Museum collections and contextualizes the objects within their multisensory settings. This study aims to explain various connotations of olfactory practice in residential spaces, and to do so it will focus on the Topkapı Palace as a case study. Islam attributes great importance to `pleasant` scent, and Muslim society used perfume and fragrances frequently in both public and residential spaces, such as mosques, tombs, and houses. The Ottomans were no exception. Visual sources depict censers in residential spaces such as mansions of Ottoman elites and the sultan. In addition, primary sources describe the olfactory practices in the Ottoman society. Today, the Topkapı Palace Museum contains incense burners in six different sections of the collection. The present survey does not aim to present a quantitative survey of censers, but rather to compile and describe in greater detail the published thirty censers in order to offer some general conclusions on their form, function, and symbolic meaning. Therefore, this research will hopefully contribute to the study of Ottoman smellscape by bringing new perspectives to the meaning of olfactory usage in residential spaces in the Ottoman world. Keywords: Incense burner, Ottoman olfactory practices, smellscape, Topkapı Palace