Ergene nehri havzasının radyoktivite düzeyinin belirlenmesi

Abstract

Çevredeki radyasyon doğal ve yapay kaynaklara sahiptir. 226Ra, 232Th, 40K gibi doğal ve 137Cs gibi yapay radyoaktif elementler toprakta ve sedimentte değişik konsantrasyonlarda bulunur.Bu tez çalışmasında Ergene Nehri ve Havzası'ndan alınan sediment ve toprak örneklerindeki radyoaktivite seviyesinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Örneklerdeki 226Ra, 232Th, 40K 137Cs radyoaktivite konsantrasyonları gama spektrometresi kullanılarak ölçülmüştür. Toprak örneklerinde radyoaktivite konsantrasyon ortalamaları 226Ra, 232Th, 40K ve 137Cs için sırasıyla; 27.42±1.43, 35.24±0.93, 687.59±6.16 ve 2.77 ±0.32 Bq/kg, sediment örneklerinde radyoaktivite konsantrasyon ortalamaları ise 226Ra, 232Th, 40K ve 137Cs için sırasıyla; 26.06±1.09, 24.21±1.21, 632.28±5.85 ve 1.17 ±0.18 Bq/kg'dir.Çalışmada ayrıca radyum eşdeğer aktivitesi (Raeq), soğurulan doz hızı (D), yıllık etkin doz eşdeğeri (AEDE), dış tehlike indeksi, yıllık gonadal doz eşdeğeri (AGDE) ve yaşam boyu kanser riski (ELCR) hesaplanmıştır.Absorbe edilen doz oranı (D), yıllık efektif doz eşdeğeri (AEDE), Ra eşdeğeri aktivite (Raeq) ve dış tehlike endeksi (Hex) toprak için ortalama değeri sırasıyla, 62.6 nGy h− 1, 76.8 μSv y-1, 130.8 Bq kg-1 ve 0.35 olarak bulunmuştur. Aynı parametreler sediment için ise sırasıyla ortalama olarak 53.0 nGy h− 1, 65.0 μSv y-1, 109.4 Bq kg-1 ve 0.30 olarak bulunmuştur.

Radiation in the environment have natural and man-made sources. A number of natural radioactive elements like 226Ra, 232Th, 40K and artificial radioactive elements 137Cs are present in soil and sediment in varied concentrations.In this thesis, it is aimed to determine the radioactivity in soil and sediment samples of Ergene River and Basin. In samples, radioactivity concentrations of 226Ra, 232Th, 40K, 137Cs were measured by means of gamma spectrometry.Radioactivity concentration averages of soil samples for 226Ra, 232Th, 40K and 137Cs are 27.42±1.43, 35.24±0.93, 687.59±6.16 and 2.77 ±0.32 Bq/kg Bq kg-1, radioactivity concentration avareges of sediment samples for 226Ra, 232Th, 40K and 137Cs are 26.06±1.09, 24.21±1.21, 632.28±5.85 and 1.17 ±0.18 Bq kg-1, respectively. The radium equivalent activity (Raeq), absorbed dose rate (D), annual effective döşe (AEDE), the external hazard index (Hex), the annual gonadal dose equivalent (AGDE), and the lifetime risk of cancer (ELCR) are also calculated for the assessment of radiological risk.The mean value of the absorbed dose rate (D), annual effective dose equivalent (AEDE), Ra equivalent activity (Raeq), and the external hazard index (Hex) for soil were calculated as 62.6 nGy h− 1, 76.8 μSv y-1, 130.8 Bq kg-1, and 0.35, respectively. The same parameters were found to be 53.0 nGy h-1, 65.0 μSv y-1, 109.4 Bq kg-1 and 0.30, respectively for sediment.