Vitreous material crafting in the second millennium B.C.: Glass, faience, and frit production at tell atchana, ancient alalakh

Abstract

Bu doktora tezinde, Amik Ovası'nda bulunan ve Orta ve Geç Tunç Çağları boyunca yerleşim görmüş olan Açana Höyük, eski adıyla Alalah kentinin vitrifiye malzeme (cam, fayans, frit) topluluğu incelenmektedir. Bu çalışma kapsamında, 1936–1939 ve 1946–1949 seneleri arasında Sir Leonard Woolley tarafından höyükte ortaya çıkarılan ve bugün başta Hatay Arkeoloji Müzesi ve Londra The British Museum depolarında ve sergilerinde yer alan cam, fayans ve frit eserler tekrar değerlendirilmiş, 2004–2014 seneleri arasında Prof. Dr. K. Aslıhan Yener başkanlığında yerleşimde ortaya çıkarılan vitrifiye mallardan elde edilen bilgiler ışığında Açana Höyük/Alalah kentinin vitrifiye malzeme korpusu bir arada sunulmuştur. Bu doktora çalışmasında 2004–2014 Alalah kazılarında ortaya çıkarılan 394 yeni eser kataloglanmış ve Hatay Arkeoloji Müzelerinde yer alan 23 adet bilinmeyen ve tanımlanmamış olarak kayıtlara geçmiş eserin dökümantasyonu yapılmıştır.Bu doktora çalışmasının arkeometrik safhasında taramalı elektron mikroskobu elektron saçınımlı X-Işını (SEM–EDX), indüktif eşleşmiş argon plazma kütle spektroskopisi (ICP–MS), X-ışını floresansı (XRF), X-ışını difraksiyonu (XRD) ve stronsiyum (Sr) ve neodimyum (Nd) izotopları yöntemleri bir arada kullanılarak başta yerleşimin cam buluntuları olmak üzere, fayans ve frit malzemelerin kimyasal karakterizasyonu ve üretim teknolojileri aydınlatılmaya çalışılmıştır.viVitrifiye malzemelerin Açana Höyük/Alalah kenti özelinde arkeolojik ve arkeometrik olarak değerlendirilmesi ile dönemin zanaatkarların hammaddeye ulaşım ve işleme yöntemleri, zanaatkarların işlik alan içerisindeki iş bölümü ve teşkilatlanması, sosyal statüleri gibi konuların yanı sıra M.Ö. II. Binyıl'da özellikle Anadolu, Levant, Suriye, Mısır ve Mezopotamya arası teknolojik fikir ve buluşların ortaya çıkması ve dolaşımı ile üretim teknolojilerine dair bilgilerin neden ve nasıl yayılmış olabileceğine dair görüşlere dönemin sosyal yapısı içerisinde değinilmiştir.

This dissertation explores the vitreous corpora (glass, faience, frit) of Tell Atchana, ancient Alalakh, which is located in the Amuq Valley (Turkey) and settled during the Middle and Late Bronze Ages. Glass, faience, and frit artifacts in the collections of the Hatay Archaeology Museum (Hatay, Turkey) and in the British Museum (London, UK) unearthed at the site between 1936–1939 and 1946–1949 excavation campaigns by Sir Leonard Woolley are reassessed in this study. The vitreous materials recovered at the 2004–2014 excavation seasons directed by Prof. Dr. K. Aslıhan Yener are investigated, and the complete vitreous corpora of Tell Atchana, ancient Alalakh is provided. The catalogue of this dissertation introduces 394 new object entries from 2004–2014 Alalakh excavations as well as it documents 23 unknown and undefined artifacts investigated in the Hatay Archaeology Museum.In this study, a set of archaeometric analyses were conducted by using scanning electron microscope electron dispersive X-rays (SEM–EDX), inductively coupled plasma mass spectrometer (ICP–MS), X-ray fluorescence (XRF), X-ray diffraction (XRD), and strontium (Sr) and neodymium (Nd) isotopes to illuminate chemical characterization and production technologies of faience, frit and especially glass artifacts of the settlement.ivBy investigating vitreous materials of Tell Atchana, ancient Alalakh as the case site, this dissertation discusses the access and use of raw materials by the artisans, organization and interaction of craftspeople in workshop areas, and social status of artisans. Emergence and exchange of technological ideas and innovations as well as why and how technological knowledge was spread are reviewed within the social structure of the second millennium B.C. Anatolia, Levant, Syria, Egypt, and Mesopotamia.