Milletlerarası tahkim hukukunda tahkim anlaşmasının esastan geçerliliğine uygulanacak hukuk

Abstract

Günümüzde pek çok ülkenin taraf olduğu Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve İcrası Hakkındaki New York Sözleşmesi ve UNCITRAL Model Kanunu uyarınca tahkim anlaşmasının geçersizliği bir tenfiz engeli ve iptal sebebidir. Bu derece önemli bir mesele ileride kararın icrasını garanti etmek adına dikkatli bir analiz yapılması gerekliliğini doğurmaktadır. Bu noktada, hakemlerin ve mahkemelerin tahkim anlaşmasının geçerliliğini hangi hukuka göre tespit edeceği önem arz etmektedir. Tahkim anlaşmasının geçerliliğinin üç boyutu vardır. Bunlar, tahkim anlaşmasının şekli geçerliliği, tahkim anlaşmasının taraflarının ehliyeti bakımından geçerliliği ve tahkim anlaşmasının maddi bakımdan geçerliliğidir. Fakat bu üçüne uygulanacak hukuk birbirinden farklı olabilir. Pek çok ulusal hukukta uluslararası düzenlemeler ile paralel olarak tahkim anlaşmasının şekli geçerliliği ve ehliyet meselesinin açıkça düzenlenmiş olması sebebiyle uygulanacak hukuk tartışmasına ihtiyaç kalmamıştır. Tahkim anlaşmasının şekil ve ehliyet açısından geçerliliği dışındaki bütün meseleler esastan geçerlilik olarak değerlendirilir. Fakat tahkim anlaşmasının esasına uygulanacak hukuk konusu şekil ve ehliyete ilişkin hususlar kadar açık değildir. Bu nedenle bu çalışmanın yapılması gerekliliği doğmuştur. Bu konu doktrinde ve uygulamada halen tartışılmaktadır. Uygulamada bu hukukun tespitinde farklı bağlama noktalarının tercih edildiği görülmektedir. Tahkim anlaşmasının esastan geçerliliği hakem önünde veyahut mahkeme önünde inceleme konusu yapılabilir ve buna bağlı olarak uygulanacak hukuk açısından da farklı sonuçlar ortaya çıkabilir. Mahkemeler kendi hukuklarındaki kanunlar ihtilafı kurallarına göre geçerliliği incelerken, hakemlerin uygulanacak hukuku belirleme konusunda serbest oldukları fakat çoğunlukla taraflarca seçilmiş bir hukuk yok ise tahkimin üzerindeki denetsel yetkisini dikkate alarak tahkim yeri kurallarını esas aldıkları görülür. Bu çalışma kapsamında yapılan araştırmalar tahkim yerinin tahkim anlaşmasının geçerliliği üzerindeki önemini hala koruduğunu göstermektedir.

The invalidity of an arbitration agreement is a hurdle to the enforcement of an arbitral award in accordance with the New York Convention on the Recognition and Execution of Foreign Arbitral Awards and ground for annulment under the UNCITRAL Model Law. An impediment with such grave consequences requires a careful analysis in identifying the law to ensure the validity of an arbitration agreement for the enforcement of an award. There are three dimensions to the validity of an arbitration agreement, namely the form of an arbitration agreement, the capacity of the parties to enter into an arbitration agreement, and the substance of an arbitration agreement. Compared to the laws applicable to form and capacity, the law to be applied to the substantive validity is not as clear both in doctrine and in practice. For this very reason, it is necessary to conduct the analysis in this thesis. As there is no clarity in the relevant regulations, in practice, different methods are deployed by the courts and the arbitrators in the determination of the law applicable to an arbitration agreement. Courts are bound by their own rules, but arbitrators are not bound by any specific rules concerning conflict of laws but instead, are usually accepted to be bound by rules of the place of arbitration in the event the parties have not chosen the law applicable to the arbitration agreement. This thesis will show that place of arbitration still retains its significance in terms of the validity of an arbitration agreement.