Türkiye ekonomisinin dışa açılma sürecinde toplam faktör verimliliği artışının kaynakları ve sektörel karşılaştırma

Abstract

24 Ocak 1980 Kararları ile başlayan dönem Türkiye ekonomisi için ihracata dönük sanayileşmeyi hedefleyen dışa açılma sürecini ifade etmektedir. Bu çalışma söz konusu bu süreci toplam faktör verimliliği kavramı temelinde incelemektedir. Bu incelemenin kapsamı ise, bu süreçte Türkiye ekonomisinde toplam faktör verimliliği artışının kaynaklarının tespiti ve başlıca sektörlerin toplam faktör verimliliklerine göre karşılaştırılması şeklindedir. Bu amaçla tarihsel süreç ve teorik altyapının ortaya konulmasını takiben, öncelikle Türkiye ekonomisinde toplam faktör verimliliği artışının kaynaklarını belirleyebilmek için zaman serisi analizi yapılmıştır. Sonrasında ise, ilgili sektörlerin toplam faktör verimlilikleri hesaplanmış ve böylece söz konusu karşılaştırmayı yapma imkânı elde edilmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlara göre; dışa açılma sürecinde Türkiye ekonomisinde toplam faktör verimliliği artışına sabit sermaye yatırımları, beşeri sermaye yatırımları, ihracat, ithalat ve dış ticaret hacmi, doğrudan yabancı yatırımlar ve işgücü verimliliği hem kısa hem de uzun dönemde pozitif katkı sağlamıştır. Buna karşın, para arzındaki artışların TFV artışları üzerindeki etkisi hem kısa hem de uzun dönemde negatif olmuştur. İlaveten, Türkiye ekonomisin dışa açılma sürecinde yıllık ortalama toplam faktör verimliliği en yüksek olan sektör imalat sektörü, en düşük olan sektör ise enerji sektörü olmuştur.

The period starting with the 24 January 1980 Decisions expresses the process of economic opening which aims export-oriented industrialization for Turkish economy. This study analyzes this process in the context of total factor productivity. The content of this analyze is to find the sources of total factor productivity growth in Turkish economy and to compare the sectors of Turkish economy according to their total factor productivity levels. After the explanations of historical process and theoretical framework, firstly, the sources of total factor productivity growth were found by the time series analyses. Secondly, the total factor productivity levels of the related sectors were estimated and so the opportunity for the comparison has emerged. According to the results of the study, fixed capital investments, investment in human capital, export, import, foreign trade volume, foreign direct investment and labor productivity had a positive effect on total factor productivity growth of Turkish economy. Moreover, according to the average total factor productivity levels, manufacturing became the first sector and energy became the last one during the process of economic opening of Turkey.