Yararı kalmayan ya da azalan irtifak haklarının sona ermesi (MK m. 785)

Abstract

Çalışmamız, yararı kalmayan ya da azalan irtifak haklarının sona ermesini düzenleyen MK m. 785 hükmünün incelenmesini konu almaktadır. İlk bölümde irtifak sözleşmesi ve hakkın kurulması ile ortaya çıkan irtifak ilişkisi çerçevesinde tarafların durumu ile hükmün düzenlenme amacı incelenmiş; MK m. 785'in mülkiyetin korunması amacına yöneldiği saptanmıştır. İkinci bölümde, hükmün uygulanma alanı belirlendikten sonra, uygulanma şartları ele alınmıştır. Bu çerçevede, bir irtifak hakkında ön şart olarak bulunması gereken yarar kavramı açıklanmıştır. MK m. 785'in uygulanma şartları olan yararın kalmaması ya da azalmasının kriterleri açıklanmış ve Medeni Kanun kapsamındaki özel uygulama alanları tespit edilmiştir. Yararın ortadan kalkması ve azalmasının, benzer hukuki kavramlar ile karşılaştırılarak kavramsal olarak daha net bir şekilde ortaya konulması amaçlanmıştır. Üçüncü ve son bölümde, MK m. 785 uyarınca hakimin verdiği karar incelenmiş; bu kararın yararın kalmaması hali bakımından bir tespit hükmü, yararın azalması hali bakımından ise yenilik doğuran bir hüküm olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmamızda son olarak, irtifak hakkının MK m. 785 gereği sona ermesi üzerine tasfiye ilişkisinin ne şekilde gerçekleştirileceği incelenmiştir.Anahtar kelimeler: Türk Medeni Kanunu, irtifak hakları, yarar, yararı kalmayan irtifak hakkı, yararı azalan irtifak hakkı, sona erme, tespit hükmü, yenilik doğuran hüküm.

The subject of our study is the 785th article of the Turkish Civil Code relating to the extinction of easement of no value or with a value minor or disproportionate to its encumbrance. The first part is dedicated to the examination of the legal liaisons between the parties to the easement agreement and easement relation. At this first part, we also analyzed the aim of disposing the 785th article of the Turkish Civil Code and concluded that its purpose is to protect the right of the property. After delimitating the scope of application of the 785th article at the second part, we studied its conditions of application in the same part. In this context, we clarified the concept of value, which is a prerequisite to the existence of an easement. We also determined the criteria of the no value and the minor and disproportionate value to the encumbrance of the easement; and the special aspects of application within the Civil Code. We compared those concepts with similar legal concepts, in order to conceptually clarify them. At the third and the last part, we examined the court order, deducing that the judicial decision related to the extinction of the easement of no value is a declaratory judgment and the judicial decision related to the extinction of the easement with minor value is a constitutive judgment. Finally, we studied the liquidation relation due to the extinction of the easement based on the 785th article of the Turkish Civil Code.Keywords: Turkish Civil Code, easement rights, value, easement of no value,easement with a value minor and disproportionate to its encumbrance, declaratory judgment, constitutive judgment.