Hemodiyaliz hastalarının bakımından sorumlu hasta yakınlarının sorunları ve tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi

Abstract

Araştırma, hemodiyaliz hastalarının bakımından sorumlu hasta yakınlarının sorunları ve tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir.Araştırmaya Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi'ne bağlı hemodiyaliz tedavi ünitesine Nisan-Aralık 2008 tarihleri arasında başvuran, çalışmaya katılmayı kabul eden ve iletişim sorunu olmayan 55 hasta ve 52 hasta yakını alınmıştır.Hemodiyaliz hastalarının bakımından sorumlu yakınlarının sorunları, tükenmişlik düzeyleri ve bunu etkileyen faktörler [hastalık süreci, hasta özellikleri ve hasta yakınlarının özellikleri] iki grup değerlendirme aracı kullanılarak tek görüşmede değerlendirilmiştir.Hasta Yakını Tanım Formu kullanılarak hasta yakınlarının özellikleri, SF-36 ve Duygu-Durumu Ölçeği kullanılarak sorunları ve tükenmişlik düzeyi incelenirken, ikinci grupta Hasta Tanım Formu ve yaşam kalitesini inceleyen Böbrek Hastalığında Yaşam Kalitesi Ölçeği kullanılarak hastalık süreci ve hastaya ait özellikler değerlendirilmiştir. Çalışmada kullanılan ölçeklerin geçerlik-güvenilirlik çalışmaları yapılmıştır. Duygu-Durumu Ölçeği dışında diğer ölçeklerin uygun araçlar olduğu belirlenmiştir. Bu çalışma grubunda Duygu-durum ölçeği 25 maddelik ölçek olarak uyarlanıp kullanılmıştır.Verilerin değerlendirilmesinde SPSS 7.5 (SPSS, Chicago, Ill) programı kullanılarak tanımlayıcı istatistikler kullanılmıştır ve gruplar arası farkın (t-testi, tek yönlü varyans analizi) ve ilişkilerin (Pearson korelasyon) belirlenmesinde parametrik testler tercih edilmiştir. Istatistiksel anlamlılık düzeyi <0.05 olarak kabul edildi.Yapılan değerlendirmeler sonucunda bakım verenlerin yaşam kalitelerinde en fazla etkilenen boyutun enerji boyutu olduğu ve eleştirel-düşmancıl yaklaşıma eğilimleri olduğu belirlenmiştir. Bakım verenlerin tükenmişlik düzeyinin belirlenmesinde; eğitim düzeyinin, medeni durumun, gelir düzeyinin ve hasta cinsiyetinin önemli değişkenler olduğu belirlenmiştir.Sonuç olarak hemodiyaliz hastalarına bakım veren bireylerin psikolojik, sosyal ve ekonomik yönden desteklenmesi önemlidir.

The aim of the study is to determine the problems and burn out level experienced by caregivers responsible for the care of hemodialysis patients.This study was performe at Ankara Ataturk Education and Research Hospital Hemodialysis Unit between April-December 2008, 52 caregivers and 55 patients were included in the study.One-on-one interview was performed with caregivers and patients. Caregivers? characteristics were collected using Caregiver Information Form, the problems and burn out level were evaluated using ?SF-36? and Expressed Emotion (EE) scales.As factors affecting the burn out level of the caregivers patients and disease related characteristics were eveluated using The Patient Information Form and the Kidney Disease Quality of Life.The study also tested the validity and reliability of the scales. Except EE, other scales were determine to be proper tools to use. In the study, EE was revised and 25-item version of this scale was used.The data were analysed using SPSS 7.5 version. In this study, demographic statistics and parametric tests were used to determine the difference and corelations between groups.The study results show that the most affected subscale was the Energy of the caregiver?s QOL and that they have a tendency to display critical-hostile attitudes. The variables associated with the quality of life and the mood of caregivers were the education level, the marital status, the income level and the gender of the patient.In conclusion, the study results reveal that the psychological, social and economical support needs to be provided to the caregivers of hemodialysis patients.