Parasal aktarım mekanizması kapsamında para miktarının BİST-30 endeksinde işlem gören menkul kıymet getirileri üzerindeki etkisinin vektör otoregresyon modeli kullanılarak belirlenmesi

Abstract

Para politikasının reel ekonomik aktivite üzerindeki etkileri çeşitli kanallar yoluyla ortaya çıkmaktadır. Para politikasının çeşitli kanallar üzerinden reel ekonomik aktiviteyi etkilemesi ise parasal aktarım mekanizması olarak tanımlanır. Merkez bankaları tarafından kullanılan parasal aktarım mekanizması kanalları temel olarak geleneksel faiz kanalı, döviz kuru kanalı, diğer varlık kanalı, kredi kanalı ve beklentiler kanalı olmak üzere sınıflandırılabilir.Bu çalışmada amaçlanan; merkez bankasının para politikasında yaptıkları değişiklerle faiz oranlarındaki değişimin varlık fiyatları üzerinde daha çok hangi vadeli faiz oranları üzerinden etkili olduğunun belirlenmesi ve bunun üzerine varlık fiyatlarında ortaya çıkan bu değişimin diğer aktarım kanalları ile birlikte reel ekonomik faaliyet seviyesi üzerindeki etkisinin araştırılmasıdır. Bu doğrultuda öncelikle Borsa İstanbul 30 (BİST-30) endeksinde işlem gören menkul kıymetler üzerinde Türkiye'nin iki, beş ve on yıllık Türk lirası gösterge faiz oranlarının etkileri vektör otoregressif modeli (VAR) ile araştırılmıştır. Çıkan sonuçlar doğrultusunda BİST-30 endeksi, tüketici fiyat endeksi, reel efektif döviz kuru, banka kredileri ve iki yıllık gösterge faiz oranının reel ekonomik çıktı düzeyi olan sanayi üretimi endeksi üzerindeki etkisi vector hata düzeltme modeli (VECM) ile belirlenmiştir.Sonuç olarak; BİST-30 endeksinde işlem gören menkul kıymetler üzerinde Türkiye'nin iki yıllık faiz oranının daha fazla menkul kıymet üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu ve reel ekonomik çıktı düzeyindeki değişimlerde ise sadece BİST-30 endeksinin nedensellik ilişkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Parasal Aktarım, Vektör Otoregresyon Modeli, Borsa İstanbul,Merkez Bankası.

Monetary policy affects real economic activity through the various channels. The affect of monetary policy over real economic activity through the various channels discribed as monetary transmission mechanism. Monetary transmission mechanism used by monetary authorities in determining the relationship between real economy and monetary targets are fundamentally classified as traditional interest rate channel, other asset prices channel, expectations channel and credit channel.The aim of this study is to determinate the which tenor of interest rates have more affect over the asset prices and investigate this effect which is accour with other monetary transmission channels over reel economic activity level. According to this aim, firstly relation between securities which is traded in Istanbul Stock Exchange 30 (ISE-30) index, and Turkish lira bond's benchmark rates in different tenors which is two years, five years and ten years have been analyzed by using vector autoregression models (VAR). Following the results obtained from VAR models, the efect of ISE-30, consumer price index, reel efective exchange rate, bank loans and Turkish lira two years benchmark rate over industrial production have been determined by using vector error correction model (VECM).The results indicate that Turkish lira two year benchmark rate has significant impact on most of securities in ISE-30 index and there is a causal relationship only between the ISE-30 index and real economic output level.Keywords: Monetary Transmission, Vector Autoregression Model, Istanbul Stock Exchange, Central Bank.