Kırıkkale ili matebolik hastalık durumu ve sistinüri prevalansının belirlenmesi

Abstract

ÖZET Kalıtsal metabolik hastalıklar, nadir rastlanan ve değişik klinik bulgular göstermesi nedeniyle de tanısı zor olan hastalıklardır. Çoğunlukla otozomal resesif geçiş gösteren bu hastalıklara, akraba evliliklerinin sık görülmesi nedeniyle ülkemizde diğer Avrupa ülkelerine göre daha yüksek oranda rastlanır. Kalıtsal metabolizma hastalıklarının önemli bir kısmı tedavi edilmezlerse ölümle sonuçlanır veya çok önemli nörolojik sekellere neden olur. Ancak, bir çok kalıtsal metabolik hastalığın tanısı, hastalık belirtileri ortaya çıkmadan önce tarama yöntemleri ile konulabilir ve erken dönemde önlemler alınarak kalıcı sekeller önlenebilir. Kırıkkale ilinde metabolik hastalık görülme durumunu belirlemek amacıyla mental motor retardasyonu (MMR) olan ve özel bir eğitim merkezine devam eden olguların idrar ve kan örnekleri alınarak, kalıtsal metabolik hastalıklar yönünden Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi metabolizma ünitesinde analizleri yapıldı. Bu çocukların idrar ve kan örneklerine yapılan testler sonucunda hiçbirisinde kalıtsal metabolik hastalık saptanmadı. Ayrıca fakültemiz, Ankara il merkezinde bulunan büyük hastanelerin ve Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi metabolizma ünitelerinde dosya taraması yapılarak Kırıkkale ilinden takip edilen hastalar saptandı. Bu tarama sonucunda Kırıkkale ilinden izlenen kalıtsal metabolik hasta sayısı 40 olarak bulundu. Bu hastalıklardan en sık görüleni fenilketonüri (% 25) idi. Sistinüri, otozomal resesif geçişli, sistin ve dibazik amino asitlerin (lizin, arginin, ornitin) ince barsak ve böbrek proksimal tubulus epitel hücrelerinden taş.mmasmdaki defekt sonucu ortaya çıkan kalıtsal metabolik bir hastalıktır. Hastalarda şistinin idrardaki çözünürlüğünün azlığı nedeniyle süt çocukluğu döneminden itibaren tekrarlayan üriner sistem taşları ve buna bağlı olarak obstrüksiyon, enfeksiyon ve böbrek yetmezliği gelişir. Bütün dünyada prevalansı yaklaşık 1/7.000' dir. Türkiye'de iki farklı çalışmada prevalans 1/2.155 ve 1/2.065 olarak bulunmuştur. Bu oran bir çok ülkede saptanan orandan daha yüksektir. Bizde bölgemizde sistinüri prevalansmı belirlemek amacıyla bu tarama çalışmasını planladık. 6-17 yaş arasındaki 8.000 çocuğun rastgele alınan idrar örneklerine sodyum-Nitroprussid spot testi uygulanıp, bu testin pozitif olduğu olgularda idrar ve kan aminoasit kromotografileri yapılarak toplam altı hastaya sistinüri tanısı konuldu. Kırıkkale ili sistinüri prevalansı 1/1.333 olarak saptandı. Bu yüksek oran Kırıkkale'deki akraba evliliklerinin sık olmasına (% 17,5) bağlandı. Bu hastalara üriner sistem taşgelişiminin önlenmesi için gerekli diyet ve tedavi verildi. Hastalar ve aileleri kliniğimizce izlenmekte olup ileri merkezlerde bu hastalara mutasyon analizi yapılıp tanının kesinleştirilmesi sağlanacaktır. Anahtar Kelimeler: Türkiye, Kalıtsal metabolik hastalık, Sistinüri

VII ABSTRACT Inherited metabolic disease are rare disorders with nonspesific clinical findings. Therefore it is difficult to diagnose them. In Turkey, consanguenius merriages are common (%21) and the frequency of otosomal ressesive disorders are relatively higher than the other European countries. Most of these conditions are lethal and/or cause severe neurological sequels if spesific treatment regimes would not started immediately. However majority of them could be cathced with newborn screening programmes and with early precautions neurological defects can be prevented. To evaluate the current situation of inherited metabolic disease in Kırıkkale province; children with mental- motor retardation attending to a spesific center far training, were screening far inherited metabolic diseases. Their urine and blood specimens were collected and analysed in the metabolic diseases unit of Hacettepe University, Medical school Results of these anlyses revealed no metabolic disease in any of the children. In addition, children living in Kırıkkale but being checked and controlled in Hacettepe University Medical School, Cumhuriyet University Medical School, Kırıkkale University Medical School, Gazi University Medical School, Giilhane Military Medical Academy, Dr. Sami Ulus Children Hospital, Ankara Dışkapı Children Hospitals, were determined by retrospektive file research. As a result we have found out 40 patients and phenilketonuria was the most frequent disorder 10/40 (% 25) among all. Cystinuria is an otosomal recessive inherited metabolic disorder caused by a defect reabsorbtion of cystine and other dibasic aminoacids through intestinal epitelium and proximal renal tubuler epitelial cells. Because of the poor solubility of cystine in the urine, patients starting from the infancy period would suffer from recurrent urolitiazis and complications such as; renal obstruction, recurrent urinary tract infections and chronic renal failure. The prevalance of cystinuria is aproximately 1/7.000 among all over the world. In two different studies from Turkey revealed a prevalance of 1/2155 and 1/2065 Both of the results were higher then the given prevalances in the literature. Therefore we planned this cross-sectional study to investigate the prevalance of cystinuria in Kırıkkale. We performed sodium nitroprusside test to the urine samples of 8.000 children. Between the ages 6-17 years. To give an accurate diagnosis weperformed urine and blood aminoacid cromotography to the samples of the children whom cyanide- nitroprussidetestwereVIII positive. Prevalance of cystinuria was found to be 1/1333 in Kırıkkale and this high ratio was thought to be related with the frequent consangious marriages. These patients are being followed up by our department in Kırıkkale University Medical School and further mutational analyses are planned for the final diagnosis. Key Words: Turkey, Hereditary metabolic disease, Cystinuria