Türk ve Arap milliyetçiliğinin kökeni: Ziya Gökalp ve Zâtı Bey

Abstract

Üç bölümden oluşan bu tezde Türk milliyetçiliğinin en önemli temsilcisi kabul edilen Ziya Gökalp ile Arap milliyetçiliğinin temsilcisi ve bir Osmanlı entelektüeli olan Sâtı Bey'in görüşleri mukayeseli olarak ele alınmıştır. Bu iki düşünürün felsefî arka planları, milliyetçiliğin dil, din, kültür, tarih, medeniyet, bölgecilik gibi konularla ilişkisi üzerinde durulmuş, her iki düşünürün doğu ve batı felsefesine yaptıkları atıflar mukayeseli olarak irdelenmiştir. Ayrıca zaman zaman her iki düşünürün düşüncelerindeki birtakım tutarsızlıklara işaret edilmiş böylece analitik bir yöntemle konuya yaklaşılmıştır. Tezde özellikle milliyetçiliğe ilişkin her iki düşünürün doğrudan kendi eserlerine müracaat edilmiş, özellikle Sâtı Bey'e dair yazılan ikinci bölümde onun Arapça milliyetçiliğe ilişkin eserlerinden çokça yararlanılmıştır. Bundan dolayı bu tez Türkçe literatüre bazı yeni görüş ve fikirleri aktarmış olmasından dolayı tebârüz etmektedir. Anahtar Kelimeler: Sâtı Bey, el-Husrî, Ziya Gökalp, Türk Milliyetçiliği, Arap Milliyetçiliği, Türkçülük, Arapçılık

This thesis, which is made up of three chapters, aims to make a comparative study between the thought of Ziya Gökalp who is the famous representative of Turkish nationalism, and Sâtı Bey, the Ottoman intellectual who is considered as the representative of Arab nationalism. The philosophical background of the two thinkers has focused on the relations between, nationalism, language, religion, culture, history, civilization, and regionalism. Both thinkers' thought is examined in terms of their references to the eastern and the western philosophies. Sometimes, the study points out a number of inconsistencies in their thought, so that the latter has been approached with an analytical method. In this thesis, both thinkers' ideas about nationalism were taken directly from their own works, especially in the second part about Sâtı Bey, where the study incredibly benefited from its works on Arab nationalism. Therefore, this study would be a distinguished work as it brings to the Turkish literature new ideas about this subject.Keywords: Sâtı Bey, el-Husrî, Ziya Gökalp, Turkish Nationalism, Arab Nationalism, Turkism, Arabism