Polikistik over sendromlu olgularda metformin, etinil estradiol/siproteron asetat ve metformin etinil estradiol/siproteron asetat kombinasyonu tedavisinin karotis arter tunika intima media kalınlığı üzerine etkileri

Abstract

Polikistik over sendromu (PKOS), polikistik overlerle beraber oligomenore, amenore, hirşutizm, akne ve erkek tipi saç dökülmesi gibi hiperandrojenemiye bağlı belirti ve bulgulardan oluşan klinik bir durumdur. Hastalığın patofizyolojisi açıklık kazanmamıştır. PKOS erken dönemde ortaya çıkan kardiyovasküler hastalık için risk grubundadır. PKOS'ta, fizyolojik ve inflamatuvar kardiyovasküler risk faktörlerini değerlendiren az sayıda çalışma vardır.Bu çalışmanın amacı, PKOS olgularında karotis arter intima media kalınlığını değerlendirme, karotis arter intima media kalınlığı ile insülin direnci, apelin, adiponektin, C-reaktif protein arasındaki ilişkileri; ve metformin, etinil estradiol/siproteron asetat (EE/SA) ve metformin etinil estradiol/siproteron asetat (EE/SA) kombinasyon tedavisinin karotis arter intima media kalınlığı indeksi, insülin direnci, apelin, adiponektin ve C-reaktif protein üzerine etkilerini belirlemektir.Çalışmamıza katılan 18?45 yaş arasındaki 60 PKOS'lu kadında ve 43 sağlıklı gönüllü kadında bazal karotis arter intima media kalınlığı, insülin direnci [Homeostasis Model Assessment Insulin Resistance? (HOMA-IR)], apelin, adiponektin ve C-reaktif protein değerlendirmeleri yapıldı. Bazal değerlendirmeden sonra, hastalar metformin (n=20), EE/SA (n=20)) ve metformin+EE/SA (n=20) tedavi gruplarına ayrıldı. Tedavi rejimleri altı ay boyunca uygulandı. Tedavi sonunda aynı parametreler tekrar değerlendirildi.Kontrol grubuyla karşılaştırıldığında PKOS'lu olguların vücut kitle indeksi ((p<0.001), bel çevresi ölçümleri (p<0.001), ferriman galwey skoru (p<0.001), sistolik kan basıncı (p=0.010) ve diastolik kan basıncı (p=0.019), C reaktif protein (p=0.003), HOMA-IR (p=0.004), serbest testosteron (p<0.001), total testosteron (p<0.001), androstenedion (p=0.001), Trigliserid (p=0.005) düzeyleri ve İMK (p=0.049) değeri istatistiksel olarak anlamlı derecede daha yüksek, adiponektin (p=0.002), apelin (p=0.031), yüksek dansiteli lipoprotein (p=0.001) ve seks hormonu bağlayan globülin (p<0.001) düzeyleri kontrol grubundan istatistiksel olarak daha düşük saptandı. PKOS ve kontrol grubu karşılaştırıldığında, yaş, folikül stimüle edici hormon, lüteinizan hormon, dehidroepiandrostenodion sülfat, 17? hidroksi progesteron ve total kolesterol düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı (p ? 0.05). PKOS'lu hastalarda karotis IMK ile HOMA-IR (p=0.006, r=0.351), vücut kitle indeksi (p<0.001, r=0.483) ve bel çevresi (p<0.001, r=0.451) arasında anlamlı doğru orantı vardı. Adiponektin (p=0.002, r=-0.392) ve karotis İMK arasında ise anlamlı ters orantılı bir ilişki vardı. Karotis İMK ve C reaktif protein arasında istatistiksel olarak sınırda doğrusal bir orantı vardı (p=0.052, r=0.252). Diğer parametreler ile karotis İMK arasında ise istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki yoktu. Serum apelin düzeyi ile herhangi bir parametre arasında bir ilişki saptanmadı.Serum adiponektin düzeyi ile C reaktif protein (p=0.037, r=-0.270), vücut kitle indeksi (p=0.005, r=-0.358), bel çevresi (p=0.018, r=-0.305), karotis IMK (p=0.002, r=-0.392) ve HOMA-IR (p=0.009, r=-0.333) arasında anlamlı ters orantı, yüksek dansiteli lipoprotein (p=0.008, r=0.340) ile anlamlı doğrusal orantılı ilişki saptandı. Altı aylık tedavinin sonunda adiponektin seviyesi metformin (p=0.012) ve metformin+EE/SA grubunda (p=0.012), apelin seviyesi ise metformin grubu (p=0.024), EE/SA grubu (p=0.024), ve metformin+EE/SA grubunda (p=0.024) anlamlı olarak yüksek saptandı. Üç tedavi grubunda da creaktif protein seviyesinde istatistiksel olarak anlamlı değişim yoktu. (p ? 0.05). Üç tedavi grubunda da karotid İMK değerinde istatistiksel olarak anlamlı değişim yoktu. (p ? 0.05).Bu sonuçlara göre PKOS'da subklinik aterosklerozun varlığını ve metformin tedavisinin subklinik ateroskleroz üzerine olumlu etki gösterdiğini söyleyebiliriz. Bununla beraber PKOS'lu olgularda subklinik ve klinik aterosklerozu değerlendirebilmek için daha geniş ölçekli, prospektif ve randomize çalışmalara gereksinim vardır.Anahtar Sözcükler: Polikistik over sendromu, karotid arter intima media kalınlığı, insülin direnci, apelin, adiponektin, C-reaktif protein.

Polycystic ovary syndrome (PCOS) is a clinical entity consisting of polycystic ovaries with oligomenorrhea,amenorrhea, hırsutism, acne, and androgenetic alopecia which are related to hyperandrogenemia. Physiopathology of this disorder has not clarified yet. PCOS is in the high risk group of early-onset cardiovascular disease. There are limited number of studies assessing physiological and inflammatory risk factors for cardiovascular disease in PCOS.The aims of the study is to assess carotid artery intima media thickness in PCOS and determine the relationships between the carotid artery intima media thickness and insulin resistance, apelin, adiponectin and C-reactive protein; metformin, ethynyl estradiol/ciproteron acetate and metformin-ethynylestradiol/ciproteron acetate combination therapys?s effect on carotid artery intima media thickness index, insulin resistance, apelin, adiponectin and C-reactive proteinIn 60 women with PCOS aged 18?45 and in 43 healthy volunteered women, carotid artery intima media thickness, insulin resistance [Homeostasis Model Assessment Insulin Resistance? (HOMA-IR)], apelin, adiponectin and C-reactive protein levels were evaluated. After the basal assessment patients were divided into metformin (n=20), EE/SA (n=20) and metformin+EE/SA (n=20 ) treatment groups and these treatment regimens were administered for six months. The same parameters were evaluated again after the end of treatment.Compared with control subjects body mass index (p<0.001), waist circumference (p<0.001), ferriman gallwey score (p<0.001), systolic blood pressure (p=0.010), diastolic blood pressure (p=0.019), C-reactive protein (p=0.003), HOMA-IR (p=0.004), free testosteron (p<0.001), total testosteron (p<0.001), androstenedion (p=0.001), triglyceride (p=0.005) and carotid IMT (p=0.049) were significantly higher in patients with PCOS and adiponectin (p=0.002), apelin (p=0.031), high density cholesterol (p=0.001) and sex hormone binding globulin (p<0.001) levels were significantly lower. There was no significant difference in the age, follicle stimulant hormone, luteinizan hormone, dehydroepiandrosterone sulfate, 17 OH progesterone and total cholesterol levels between PCOS and control groups (p ? 0,05). In subjects with PCOS, there was positive correlation between carotis IMT and HOMA-IR (p=0,006 r=0,351), body mass index (p<0,001, r=0,483) and waist circumference (p<0.001 r=0,451). There was negative correlation between adiponectin and carotid IMT (p=0.002 r=-0.392). Carotid IMT was weakly and positively correlated with C-reactive protein (p=0.052, r=0,2529). There was no correlation between carotid IMT and other parameters. There was no correlation between the levels of apelin and the other parameters. In subjects with PCOS, there was negative correlation between serum adiponectin levels and C-reactive protein (p=0.037, r=-0.270), body mass index (p=0.005, r=-0.358), waist circumference (p=0.018, r=-0.305), carotis IMT (p=0.002, r=-0.392) , HOMA-IR (p=0.009, r=-0.333) and positive correlation between high density cholesterol (p=0.008, r=0.340).At the end of six months of treatment there were statistically significant increases in the adiponectin levels of metformin group (p=0,012) and metformin+EE/SA group (p=0,012), and the apelin levels of metformin group (p=0,024), EE/SA group (p=0,024), metformin+EE/SA group (p=0,024) were significantly higher. There were no significant changes in C-reactive protein levels in three treatment regimens groups (p ? 0,05). There were no significant changes in carotid İMT values of three treatment regimens (p ? 0,05).By these results we may submit that women with PCOS have higher subclinical atherosclerosis prevalence and metformin treatment has positive effects on subclinical atherosclerosis in this group. However for the evaluation of subclinic and clinic atherosclerosis in PCOS, there is a need for large scale and long term follow-up, prospective, randomized, controlled studies.Key Words: Polycystic ovary syndrome, carotid artery intima media thickness, insulin resistance, apelin, adiponectin, C-reactive protein.