Kuzeybatı Anadolu`da tarımın başlangıcı: Barcın Höyük bitki kalıntıları üzerine bir değerlendirme

Abstract

Bu araştırma, kal.MÖ 6600-6300 tarihleri aralığında Kuzeybatı Anadolu'daki ürün (bitki) yelpazesini belgelemek ve bitkiler arasındaki oranı da modellemek amacını taşımaktadır. Bir ova yerleşmesi olan Barcın Höyük'te (Yenişehir), bu tür bir arkeobotanik analiz için mekansal dağılımın da hesaba katılmasıyla korunmuş kalıntı zenginliği açısından uygun olduğu kanıtlanan çok miktarda arkeobotanik örnek bulunmaktadır. Barcın Höyük'teki ilk yerleşim evreleri olan VIe ile VId1 evreleri arasındaki bitki türü değişimlerinin gözlemlenmesi amaçlanmıştır. Barcın Höyük'te yaşayan ilk tarımcı insanların bazı ekonomik bitkileri bölgeye gelirken yanlarında getirmiş veya bölgeden henüz bilmediğimiz bir yerleşimden temin ederek yetiştirmiş olduklarını ve bazı türleri ise çevreden toplayarak kullanmış olduklarını anlamış bulunmaktayız. Bu süreçte, bölgeye gelen ilk çiftçiler bitki seçiminde; tohumlukların bulunması, ekolojik kısıtlamalar ve ekonomik ölçütler gibi her türlü çevresel kriterle karşı karşıya kalmışlardır. Ekonomik bitki grubu içinde tahıllar (Poaceae), kabuklu buğday (emmer buğdayı - Triticum turgidum ssp. dicoccon, einkorn buğdayı - Triticum monococcum ssp. monococcum), kabuklu ve kabuksuz arpa (Hordeum vulgare), kabuksuz buğday (ekmeklik/makarnalık buğday - Triticum aestivum/durum, küçük kabuksuz buğday - Triticum ssp.) türlerinden ve baklagiller (Fabaceae) ise (mercimek – Lens culinaris, nohut – Cicer arietinum, kara burçak – Vicia ervilia, bezelye – Pisum sativum) türlerinden oluşmaktadır. Yerleşmede yetiştirilen ketenin (Linum usitatissimum) ise dokumacılıkta kullanmak üzere tekstil yapmak üzere yetiştirildiği düşünülmektedir. Yabani fındık (Corylus avellana) ve böğürtlen (Rubus) türleri ise çevreden toplanmış ve bir şekilde diğer bitkiler gibi yerleşmeye taşınmıştır. Anahtar Kelimeler: Erken Tarım, Neolitik, Kuzeybatı Anadolu, Çevre, Barcın Höyük, Arkeobotanik, Geçim Ekonomisi

This research is aims at documenting the crop range in Northwest Anatolia between cal. BC 6600-6300 and modelling the ratio between crop plants. There are many archaeobotanical samples in Barcın Höyük (Yenişehir), a lowland settlement, that have been proven appropriate for such an analysis by taking the spatial distribution also into account. It is aimed to observe the changes between phases VIe and VId1 which constitute the first settlement remains at Barcın Höyük. We are aware that the first agricultural people living in Barcın Höyük have brought some economic plants with their arrival in the region and continued to produce them and that the crop plants were supplemented by some other species gathered from the environment. In this process, the first farmers who came to the region faced all kinds of environmental criteria such as the presence of seeds in plant selection, ecological constraints and economic criteria. The cereal group in the economic plants, (emmer wheat - Triticum turgidum ssp. dicoccon, einkorn wheat - Triticum monococcum ssp. monococcum, hulled and naked barley – Hordeum vulgare, bread/hard wheat - Triticum aestivum/durum, small size wheat – Triticum ssp.), the pulses group (lentil – Lens culinaris, chickpea – Cicer arietinum, bitter vetch – Vicia ervilia), flax (Linum usitatissimum) that we consider as having been used for textile, and wild hazelnut (Corylus avellana) and berry (Rubus) that they gathered from the environment and have been identified within the group of economic plants and the place of these species has been tried to be understood in Barcın people's lives.Keywords: Early Farming, Neolithic, Northwest Anatolia, Environment, Barcın Höyük, Archaeobotany, Subsistence Economy