Çocukluk çağında pirimer baş ağrısına eşlik eden psikiyatrik semptomatolojinin sıklığı ve tedavilerinin değerlendirilmesi

Abstract

ÖZETUluğ F, Çocukluk çağında pirimer baş ağrısına eşlik eden psikiyatrik semptomatolojinin sıklığı ve tedavilerinin değerlendirilmesi, Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi, Kırıkkale, 2014.Baş ağrısı çocukluk çağında çok sık karşılaşılan bir yakınmadır. Baş ağrılarının büyük bir bölümünü migren ve gerilim tipi baş ağrısı (GTBA) gibi nedeni belli olmayan pirimer baş ağrıları oluşturmaktadır. Pirimer baş ağrısı tanısı alan erişkinlerde depresyon, anksiyete, obsesif kompulsif bozukluk gibi psikiyatrik semptomatolojinin sık eşlik ettiği, bunlara yönelik başlanan tedavinin baş ağrısının iyileşmesine de yardımcı olabileceği gösterilmiştir. Çocuklarda da pirimer baş ağrılarına eşlik eden psikiyatrik semptomatoloji sıklığı ile ilgili çalışmaların sayısı artmaktadır. Ancak ülkemizde bu amaçla yapılan çalışma sayısı parmakla gösterilebilecek kadar azdır. Bu çalışma Çocuk Nöroloji Polikliniğine başvuran pirimer baş ağrısı tanısı alan çocuklarda eşlik eden psikiyatrik semptomatolojinin sıklığını belirlemek ve psikiyatrik semptomatolojilerine yönelik verilen tedavinin etkinliğini araştırmak amacıyla planlanmıştır.Araştırma tanımlayıcı, gözlemsel bir çalışmadır. Araştırma grubu Aralık 2012-Aralık 2013 tarihleri arasında Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi (KÜTFH) Çocuk Nöroloji Polikliniği'ne baş ağrısı şikayeti ile başvuran ve pirimer baş ağrısı tanısı almış 7-17 yaş arası 125 çocuk ve ergenden oluşmaktadır.Araştırma dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde sekonder baş ağrısı olan hastalar hikaye, fizik muayene ve görüntüleme yöntemleri ile belirlenerek çalışma dışı bırakılmış, pirimer baş ağrısı düşünülen hastalar çalışma grubuna alınmıştır. İkinci bölümde çalışmaya alınan hastaların tamamına `Çocuklar için Depresyon Ölçeği'', `Stai Durumluk Kaygı''ve `Stai Sürekli Kaygı Ölçeği'', `Coopersmith Özsaygı Ölçeği''ve `Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği''doldurtulmuş, baş ağrısının pirimer baş ağrısı tanı kriterlerini karşılayıp karşılamadığı ve ağrıyı başlatan nedenleri saptamak amacıyla hastalar bir ay baş ağrısı güncesi ile izlenmiştir. Üçüncü bölümde ölçeklerinde psikiyatrik semptomatoloji saptanan hastalar Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Bölümü tarafından değerlendirilmiş, tanılarına uygun tedaviler verilmiş, psikiyatrik semptomatoloji saptanmayanlara Çocuk Nöroloji Bölümü tarafından tanılarına uygun pirimer baş ağrısına yönelik tedavileri verilmiştir. Çalışmanın son aşamasında psikiyatrik semptomatoloji saptanan hastalara üç aylık tedavi sonunda ölçekler tekrar doldurtulmuş, tüm hastalar tedavi başarısı açısından tekrar değerlendirilmiş, baş ağrısı sıklığında %50 ve daha fazla azalma tedavi başarısı olarak kabul edilmiştir.Yaş ortalaması 12,67±2,43 olan araştırma grubunun %70,4'ü kız, %29,6'sı erkeklerden oluşmaktadır. ICHD III tanı kriterlerine göre hastaların %52'si migren, %42,6'sı GTBA, %5,6'sı diğer pirimer baş ağrısı tanıları aldı. Baş ağrısı tanılarına göre baş ağrısı özellikleri karşılaştırıldığında migren baş ağrısı atak süresinin %72,3 hastada 2 saatten uzun sürmesi, GTBA'sı olanların %64,2'sinde bir saatten kısa olması, GTBA'sı olanların %81,1'inde ağrının iki taraflı olması, migren baş ağrısının günlük aktiviteye daha sık engel olması anlamlı bulundu. Hastaların %18,4'ünde ek psikiyatrik semptomatoloji saptandı. Depresyon %43,5 pirimer baş ağrısına en sık eşlik eden psikiyatrik semptomatoloji olarak belirlendi. Psikiyatrik semptomatoloji saptananların ölçeklerden aldıkları puanların ortalamaları, psikiyatrik semptomatoloji saptanmayanlardan anlamlı olarak yüksek saptandı. Psikiyatrik semptomatoloji saptananların %91,3'ünün cinsiyetinin kız ve %60,9'unun orta ve geç adolesan gruptan olması istatiksel olarak anlamlı bulundu. Baş ağrısı atak süresi ve atak sıklığı ile psikiyatrik semptomatoloji arasında anlamlı bir ilişki bulunmazken ek psikiyatrik semptomatoloji saptanan hastaların baş ağrısının günlük aktiviteye engel olmadığı istatiksel olarak anlamlı saptandı. Hastaların öykülerinden psikiyatrik semptomatoloji saptanan hastaların ağrılarıyla uyuyarak, ek tanı almayanların ilaç alarak baş etmeye çalıştığı öğrenildi. Uygun tedavilerle üç ay izlenen hastalardan ek psikiyatrik semptomatoloji saptananların tamamında, saptanmayanların %98'inde tedavi başarısı elde edildi. Psikiyatrik semptomatoloji saptanan hastalara tedavi sonrası tekrar doldurtulan ölçek sonuçlarında Çocuklar için Depresyon Ölçeği puanlarındaki düşüş ve Coopersmith Özsaygı Ölçeği genel benlik, sosyal benlik, ev-aile benlik saygısı ve toplam benlik saygısı puan ortalamalarındaki artış anlamlı bulundu. Yaşam kalitesi ölçek puanlarında da belirgin artış saptandı, ancak tedavi öncesi ve sonrası alınan puan ortalamaları arasındaki fark istatiksel olarak anlamlı bulunmadı.Bu sonuçlar pirimer baş ağrısı olan çocuk ve ergenlerde psikiyatrik semptomatoloji sıklığının yüksek olduğu ve psikiyatrik soruna yönelik başlanan tedavinin baş ağrısı tedavisinde de etkin olduğunu, psikiyatrik semptomatolojiyi saptamada ölçeklerin kullanılmasının güvenli olduğunu göstermiştir.Anahtar Kelimeler:Çocuk, Pirimer Baş Ağrısı, Psikiyatrik Semptomatoloji

ABSTRACTUluğ F, In childhood, frequency of comorbid psychiatric symptomatology in primary headaches and evaluation of the treatments, Specialty Thesis, Department of Pediatrics, Kırıkkale University Faculty of Medicine, Kırıkkale, 2014Headache is very common complaint in childhood. A large number of headaches contain primary ones such as migraine and tension-type headache (TTH) that its reasons are unclear. It has been shown to be helpful in the healing of the primary headaches in adults diagnosed with comorbid psychiatric symptomatology, such as depression, anxiety, obsessive compulsive disorder. In children, the incidence of primary headaches that accompany psychiatric symptomatology is related to the number of studies is increasing. However, the number of studies conducted in our country for this purpose is limited. This study is planned to investigate the frequency of comorbid psychiatric symptomatology in children admitted to the Child Neurology Clinic with a diagnosis of primary headache and to determine the effectiveness of the treatment of psychiatric symptomatology.Research is a descriptive, observational study. Research group consists of 125 children and adolescent (7-17 years) complaining of headaches with the applicant to Kırıkkale University Faculty of Medicine Hospital (KUFMH) Child Neurology Outpatient Clinic and primary headaches diagnosed between December 2012 - December 2013.The research consists of four sections. In the first section, patients with secondary headache, determined by physical examination and imaging methods and excluded from the study; primary headache patients in the study group have been considered. In the second part of the study, all of the patients in the study group filled `Children's Depression Inventory (CDI) '', `Stai State Anxiety'' and `Stai Trait Anxiety Inventory'', `Coopersmith Self-Esteem Inventory '' and ` Pediatric Quality of Life Inventory'' and have been examined for a month with headache diary in order to find whether the headache meets the primary one or not and to determine the reasons that cause the pain. In the third section, the patients with psychiatric symptomatology have been assessed by Child and Adolescent Mental Health Division, appropriate treatments have been applied to the patients that are not diagnosed with psychiatric symptomatology have been treated according to diagnosis of primary headache. In the final stage of study, the questionnaires have been given at the end of three months of treatment to the patients with psychiatric symptomatology, all the patients were re-evaluated for the success in treatment, the treatment success has been considered as reduction in the frequency of headache in 50%and a further.Average age of the study group was 12, 67 ± 2.43, consisted of %70, 4 girls, %29.6 boys. ICHD III diagnosis criteria was used to classify headaches, 52%of patients diagnosed migraine, 42.6%diagnosed TTH, %5,6 diagnosed other primary headache disorders. According to the characteristics of the headache, for migraine headaches, attack period in 72.3%of patients was 2 hours long, the TTH of those 64.2%in was less than an hour, TTH of those 81.1% had pain in two sided and significant obstacles in daily activities were found for migraine headaches. Psychiatric symptomatology was observed in 18.4 %of patients additionally. Depression is determined the most common comorbid psychiatric symptomatology in primary headache by 43.5%. The average scores of questionnaires of the patients with psychiatric symptomatology were significantly higher in those without. 91.3 %of patients with psychiatric symptomatology were female, and 60.9%were intermediate and late adolescent groups were found to be statistically significant. Although there was no significant relationship between psychiatric symptomatology of patients with the duration and the frequency of headache attacks, the headaches of the patients with additional psychiatric symptomatology that do not interfere with daily activities revealed statistically significant. We learned in patients'stories, that the patients with psychiatric symptomatology were sleeping and no addition diagnosed patients were taking drugs in order to cope with the pain. The success of treatment in all of patients with psychiatric symptomatology, and in %98 of patients without of psychiatric symptomatology was obtained with proper treatment of patients followed three months. Patients with psychiatric symptomatology were filled scale again after treatment and decrease in Children's Depression Inventory mean scores and increase in mean scores of general self, social self, home - friendly self-esteem and overall self-esteem of Coopersmith Self-Esteem Inventory were found significant. Also the mean scores of Pediatric Quality of Life Inventory quality showed important increase, but there was no statistically significant difference between the average scores before and after treatment.These results showed that in children and adolescents with primary headaches psychiatric symptomatology prevalence was high and the treatment of the psychiatric problems was also effective for the treatment of headache, the use of the scales to determine psychiatric symptomatology demonstrated useful for clinical practices.Keywords: Children, Primary Headache, Psychiatric Symptomatology