Doğu Roma İmparatoru Iustinianus ve Sasani İmparatoru Hüsrev Anuşirvan`ın Doğu Akdeniz politikalarının karşılaştırılması

Abstract

Bu doktora tez çalışmasında Sasani imparatoru Hüsrev Anuşirvan ile Doğu Roma imparatoru Iustinianus'un paralel hayatları (bioi paralleloi) ve Doğu Akdeniz politikaları mercek altına alınarak söz konusu iki imparatorun emperyal ideolojileri karşılaştırılmaktadır. Adaletiyle kendi dönemi ve kendisinden sonraki dönemleri etkisi altında bırakan Hüsrev ile çağdaşı Iustinianus'un benzer ve farklı yönleri ele alınmakta ve VI. yüzyılın tam bir resmi ortaya çıkarılmaya çalışılmaktadır.Çalışmada birincil kaynaklar bakımından VI. yüzyıl kapsamında özellikle Hüsrev ve Iustinianus'a ilişkin antik kaynaklar (Romalı, Ermeni, Süryani, Arap/İslam tarihçilerinin eserleri) epigrafik belgeler ve arkeolojik bulgular tespit edilerek edisyon kritikleri kullanılmış ve elde edinilen veriler modern literatür dikkate alınarak teze işlenmiştir.Her iki imparatorunda seleflerinden devraldıkları imparatorlukların çöküş içerisinde olması ve her ikisinin de imparatorluğu refaha çıkarmak için bir dizi reform gerçekleştirmesi ve birbirlerinin aynadaki yansımaları olmaları çalışmanın ana konusunu teşkil etmektedir. Bu amaçla Hüsrev Anuşirvan ile Iustinianus'un paralel hayatları doğumlarından ölümlerine kadar – soyları, eğitimleri, gençlik yılları, erdemleri, kusurları, başarıları (askeri/siyasi) – titizlikle karşılaştırılmakta ve Doğu Roma İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu'nun dış politikalarında esas etken olan unsurlar tespit edilerek VI. yüzyıl Doğu Akdeniz'inin siyasi tarihinin şekillenmesinde iki imparatorluğun oynadığı rol üzerinde durulmaktadır.

In this doctoral dissertation, the parallel lives (bioi paralleloi) of Khosrow Anushiruwan, the Sassanid emperor, and Justinian, the Eastern Roman emperor were examined along with their Eastern Mediterranean policy; and the imperial ideologies of the two emperors were compared. Study deals with the similarities and differences between the two comtemporary emperors; Khosrow, who influenced both his own and the following periods with his justice, and Justinian, through a complete picture of the VI. century AD.The primary sources of the study are the ancient sources (works of Roman, Armenian Syriac, Arabic/Islamic historiographers), epigraphical documents, archaeological finds; the critical editions of which are used together with the related modern literature.The main points of the study are that both empires which the aforemenioned emperors inherited from their predecessors, were collapsing at that time; both emperors carried out a series of reforms in order to reach prosperity; and the two were the reflections of each other in the mirror. Thus, the study compares and contrasts the lives –from the birth till death– families, educations, early years, virtues, imperfections and military and political achievements of the two emperors; identifies the essential factors in the foreign policies of both Eastern Roman Empire and the Sassanid Empire; and focuses on the roles of the two empires in the formation of the political history of the Eastern Mediterranean throughout the VI. century.