Ksilenlerin ışık ve katalizör etkisiyle izomerizasyonları

Abstract

ÖZET Bu çalışmada ksilenlerin ışık ve katalizör (A1C1,- HCl) etkisi ile izomerizasyonları incelenmiştir, önceki çalışmalarda, sıvı fazda yalnız ışığın bu tepkimeyi çok düşük bir verimle ortaya çıkardığı bulunmuştur. Burada p-ksilenin, katalitik tepkimeyle birlikte ele alman ışık ve katalizör etkisiyle izomerizasyonu değişik koşullarda gerçekleştirilerek, tepkimenin kinetiği ve işlergesi (me kanizma) açıklanmaya çalışılmıştır. p-Ksilenin katalitik izomerizasyonu, disproporsi- yonlanma ile birlikte yürüyen bir tepkimedir. îzomerizas- yon birinci dereceden bir tepkime olup, hız sabiti yakla şık 7 x 10` dakH* olarak bulundu. İkinci dereceden bir tepkime olan di spropor siyonlanman xn hız sabiti ise 1 x 10 1/mol dak olarak hesaplandı. Işık etkisiyle p-ksilen için belirli bazı koşul larda katalitik tepkimeye oranla daha fazla izomerizas- yon olurken, disproporsiyonlanmada 5 katı bulan artışlar saptandı. îzomerizasyohda baskın olan yol metil kümesi nin 1,2 göçüdür. Katalitik tepkimede disproporsiyonlanma iki moleküllü bir işlerge (mekanizma) ile ortaya çıkar ken, ışık etkisiyle tek moleküllü işlerge de söz konusu olabilmektedir. Ayrıca ışık etkisiyle polimeri zasyon da ortaya çıkmaktadır.